طرح ‌واره‌هاي تصوري معجزات انبياء در قرآن: رويكردي ‌شناختي

معجزات پيامبران در قرآن كريم از وجوه گوناگوني بررسي شده، اما تاكنون به شيوه زباني قرآن كريم براي انتقال مفاهيم، كمتر توجه شده است. در اين مقاله به عنوان يك مطالعه ميان ‌رشته‌اي، از ابزار زبان‌ شناسي شناختي استفاده شده و اين پژوهش از حيث روش، با تمركز بر آيات، در زمره پژوهش‌هاي پيكره ‌بنياد محسوب مي‌شود. طرح ‌واره تصوري، يكي از بنيادي‌ ترين مفاهيم در زبان‌ شناسي شناختي است كه در ادراك پيش‌ مفهومي انسان، نقش اساسي ايفا مي‌كند. اين طرح‌ واره‌ها از تعامل انسان با جهان واقع ناشي مي‌شوند و ابزاري بنيادين براي درك بسياري از مفاهيم انتزاعي هستند. از آنجا كه مفاهيم قرآني داراي لايه‌هاي معنايي گوناگوني هستند، لذا كاربست اين ابزار، در ادراك عميق‌تر آن ضروري مي‌نمايد. اين پژوهش مي‌كوشد تا با كاربست رويكرد طرح‌ واره محور در زبان‌ شناسي شناختي، انواع طرح‌ واره‌هاي به كار رفته در معجزات پيامبران اولوا العزم (ع) در قرآن و همچنين گزاره‌هاي موجود مرتبط با آن را استخراج و كاركرد هر يك را تبيين نمايد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در نقل و تبيين صحنه‌هاي وقوع معجزات، طرح‌ واره‌هاي نيرو مشتمل بر اجبار (شروع و پايان معجزه)، رفع مانع (عبور از دريا/شكافت سنگ)، نيروي متقابل (حق/باطل) و مانند آن، بيشترين كاربرد را دارد؛ كثرت كاربرد طرح ‌واره نيرو در آيات مشتمل بر معجزات، مي‌تواند نشان‌دهنده اهميت و جايگاه شيوه انتقال زباني، در روساخت آيات معجزه‌ محور قرآن كريم باشد. علاوه بر طرح‌ واره نيرو در زيرساخت استعاري آيات، ساير طرح ‌واره‌ها مانند حركت (استقرار حق)، حجم (غلبه)و موجوديت (اندازه) نيز وجود دارند.