ارزيابي پتانسيل اثر سياست‌هاي مالياتي بر مصرف نوشابه‌ها

مقابله با مصرف بي‌رويه نوشيدني‌هاي گازدار و قندي به سبب ايجاد پيامدهاي دروني و بيروني در بسياري از كشورهاي جهان دنبال مي‌شود. تغيير قيمت از طريق ابزار مالياتي يكي از مهم ترين اين سياست‌ها است كه موفقيت آن تا حد زيادي به جايگاه نوشابه‌ها در بين افراد هر جامعه وابسته است. با توجه به اينكه در قانون جديد ماليات بر ارزش افزوده نرخ بالاتر از استاندارد براي نوشابه‌ها به عنوان يك كالاي آسيب‌رسان سلامت در نظر گرفته شده است، هدف اين پژوهش ارزيابي پتانسيل تأثير سياست‌هاي مالياتي بر مصرف نوشابه‌ها است. جهت دستيابي به اين هدف با روش رگرسيون‌هاي به ظاهر نامرتبط در قالب سيستم تقاضاي تقريباً ايده‌آل درجه دوم و استفاده از داده‌هاي تركيبي مخارج خانوارهاي شهري ايران روي چهار گروه كالايي طي سال هاي 1385 تا 1397، تابع تقاضاي نوشابه برآورد و سپس كشش‌هاي قيمتي و درآمدي محاسبه شد. نتايج نشان مي‌دهد كه نوشابه‌ها در سبد مصرفي تمامي دهك‌هاي خانوارهاي شهري، كالايي با كشش و غيرضروري (لوكس) محسوب مي‌شوند. همچنين بررسي آثار رفاهي با استفاده از معيار تغييرات جبراني نشان مي‌دهد كه افزايش نرخ ماليات تأثير زيادي بر كاهش رفاه مصرف‌كنندگان ندارد و خانوارهاي دهك‌هاي بالاي درآمدي، متحمل بيشترين زيان رفاهي مي‌شوند. بنابراين اعمال سياست‌هاي مالياتي پيش‌بيني شده در قانون جديد ماليات بر ارزش افزوده مي‌تواند اثر مثبت و معناداري بر كنترل مصرف نوشابه‌ها داشته باشد.