تفسيرپذيري ايمان و نقش آن در جهت‌گيري‌هاي الهيات عملي

«ايمان» به عنوان يكي از مهم‌ترين همراهان تاريخ زندگي آدمي، اگرچه در جوامع همگون ايماني عاملي براي زيستي مسالمت‌آميز محسوب مي‌شود، با بروز اختلافات تفسيري از آن، به دليلي براي ايجاد خشونت‌ورزي ميان افراد بدل مي‌گردد. اين تا جايي است كه حتي برخي از آتش‌افروزي‌هاي بزرگ تاريخ ريشه در عدم پذيرش و تحمل افراد از تفاسير ايماني يكديگر داشته است. درك بُعدي از مسئلهٔ ايمان كه آن را برخوردار از «قابليت تفسيرپذيري» مي‌داند و بيان مي‌كند كه شرايط و موقعيت‌هاي گوناگون اجتماعي، فرهنگي و حتي طبيعي و تاريخي بر برداشت انسان‌ها از ايمان اثر مي‌گذارد، به ايجاد انعطاف‌پذيري بيشتر و تحمل بالاتر افراد نسبت به يكديگر در سطح جامعه كمك شاياني مي‌كند. اين چيزي است كه در آموزه‌هاي ديني اسلام نيز بدان پرداخته شده و جامعه اسلامي را، به رغم تفاوت‌هاي ظرفيتي افراد در پذيرش و تجلي ايمان، همواره به برادري و اخوت تشويق كرده و افراد را از تحميل بار گران‌تر بر دوش افرادي با گنجايش ايماني محدودتر نهي كرده است. از اين رو مقاله حاضر مي‌كوشد، با بهره‌گيري از شواهد قرآني-روايي، برخورداري ايمان از قابليت تفسيرپذيري را تبيين نمايد و روشن سازد كه از يك سو، با توجه به «تدرّج ايمان»، وجود تفاسير گوناگون از آن در جامعه اجتناب‌ناپذير است، و از سوي ديگر دست‌يابي به اصل مهم برادري و اخوت در جامعه در پرتو درك اين ويژگي ايمان و افزايش انعطاف و تحمل افراد از برداشت‌هاي ايماني يكديگر رخ خواهد داد. اين در نهايت به برقراري زيستي مسالمت‌آميز و همدلانه و به دور از خشونت در ميان افراد منتهي خواهد شد.