تأثير كاتيونهاي كلسيم و آمونيوم بر سرعت رهاسازي پتاسيم غير تبادلي در برخي از خاك‌هاي آهكي

سرعت رهاسازي پتاسيم غير تبادلي، نقش مهمي در عرضه پتاسيم تبادلي براي گياهان، به‌خصوص در خاك‌هاي محتوي كاني‌هاي پتاسيم دار از جمله فلدسپارها و ميكاها دارد. مطالعه‌اي در مورد سرعت آزاد شدن پتاسيم غير تبادلي تحت‌تأثير كاتيون‌ها در خاك‌هاي آهكي استان چهارمحال‌وبختياري انجام نشده است، بنابراين هدف از اين پژوهش بررسي تأثير كاتيون‌هاي كلسيم و آمونيوم (از دو منبع كلريد كلسيم و كلريد آمونيوم) بر سرعت رهاسازي پتاسيم غير تبادلي در 10 خاك آهكي بود. نمونه‌هاي خاك اشباع با كلسيم به روش عصاره‌گيري متوالي و با استفاده از كلريد كلسيم و كلريد آمونيوم 0.01 مولار در دماي 1±25 درجه سانتي‌گراد به مدت 2 تا 2017 ساعت عصاره‌گيري شدند. نتايج نشان داد، نمودارهاي مقدار تجمعي پتاسيم غير تبادلي آزاد شده در زمان 168 ساعت ناپيوستگي در شيب را نشان دادند؛ بنابراين نمودارها به دو بخش، شامل مرحله اول (168-2 ساعت) و مرحله دوم (2017-168 ساعت) تقسيم شد. نتايج نشان داد كه مقدار پتاسيم غير تبادلي آزادشده در خاك‌هاي موردمطالعه در مرحله اول در عصاره‌گيرهاي كلريد كلسيم و كلريد آمونيوم 0.01 مولار به ترتيب در دامنه 33/ 220-50/ 96 و 50 /549-67/ 189 و در مرحله دوم به ترتيب در دامنه 33/ 391-67/ 172 و 748.0 – 320.67 ميلي‌گرم بر كيلوگرم متفاوت بود. بر اساس ضرايب تبيين و خطاي استاندارد، پتاسيم غير تبادلي آزادشده در هر دو مرحله و در هر دو عصاره‌گير با استفاده از معادله‌هاي مرتبه صفر، الوويچ ساده، تابع تواني و انتشار پارابوليكي توصيف شد. همچنين، معادله تابع تواني در هر دو عصاره‌گير قادر به توصيف رضايت‌بخش سرعت آزادسازي پتاسيم غير تبادلي بود. ضرايب سرعت آزاد شدن پتاسيم در خاك‌هاي مختلف متفاوت بود. استفاده از معادلات رگرسيوني چند متغيره در هر دو مرحله آزادسازي پتاسيم و در هر دو عصاره‌گير نشان داد كه ميزان آزاد شدن پتاسيم غير تبادلي در خاك‌ها به غلظت پتاسيم غير تبادلي، غلظت پتاسيم تبادلي و ظرفيت تبادل كاتيوني خاك بستگي داشت.