امكان‌سنجي طراحي بازار آب با رويكرد ارزش‌گذاري مشروط (مطالعه موردي: دشت هشتگرد استان البرز)

دشت هشتگرد با داشتن تقريباً 56 درصد مساحت استان البرز و با مصرف بيش از 87 درصد منابع آب‌هاي سطحي و بيش از 90 درصد آب‌هاي زيرزميني، يكي از مهم‌ترين مناطق كشاورزي محسوب مي‌گردد كه به علت برداشت بي‌رويه، درگير بحران‌هاي شديد از جمله فرونشست سطح زمين شده است. لذا مديريت بهينه منابع آبي به دليل برداشت بيش از حد در آبخوان دشت مذكور اجتناب ناپذير بوده كه راه‌اندازي بازار آب به‌عنوان يك ابزار اقتصادي، نقش قابل‌توجهي دراين‌خصوص خواهد داشت. در اين مطالعه، به‌منظور بررسي امكان تشكيل بازار آب در دشت هشتگرد، ضمن برآورد الگوي كشت بهينه با استفاده از روش برنامه ريزي رياضي مثبت و رهيافتSWAP  در منطقه كه شامل شهرستان‌هاي ساوجبلاغ، نظرآباد و طالقان است، ارزش اقتصادي نهاده آب و تابع تقاضا و قيمت تعادلي نهاده آب محاسبه و پس از مقايسه با نتايج ارزش گذاري مشروط، امكان تشكيل بازار مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان مي دهد كه در صورت وجود زيرساخت‌هاي فيزيكي لازم و همچنين وضع قوانين مربوطه، امكان تشكيل بازار آب بين منطقه‌اي در شرايطي كه شهرستان نظرآباد خريدار و شهرستان‌هاي طالقان و ساوجبلاغ فروشنده منابع آبي مازاد خود باشند، وجود دارد. از سوي ديگر، مقايسه قيمت تعادلي با نتايج ارزش گذاري مشروط نشان داد كه امكان تشكيل بازار آب محلي بين كشاورزان داخل هر شهرستان، با قيمت تعادلي برابر با 3394 ريال به‌ازاي هر مترمكعب وجود دارد. در اين شرايط، هم خريداران (به علت خريد ارزان‌تر آب نسبت به تمايل به پرداخت خود) و هم فروشندگان (به علت فروش گران تر آب نسبت به تمايل به دريافت خود) از تشكيل بازار منتفع خواهند شد. وليكن باتوجه‌به بيشتر بودن قيمت تعادلي از ارزش اقتصادي آب در شهرستان‌هاي طالقان و ساوجبلاغ، احتمال شكست بازار آب و انتقال آب به ساير بخش ها، وجود خواهد داشت.