بررسي ارتباط بين ضريب زبري با ميزان برداشت و رسوب‌گذاري در خاك شخم‌خورده به كمك شبيه‌سازي باران در فلوم آزمايشگاهي

فرسايش خاك فرايندي است كه تحت‌تأثير زبري سطح (SSR) و بافت خاك، قرار مي‌گيرد. اين پژوهش با هدف بررسي ارتباط بين ضريب زبري با ميزان برداشت و رسوب گذاري در نمونه خاك شخم خورده ديمزار مناطق كوهين، سرارود و گچساران به علت مستعد فرسايش بودن اين خاك ها پس از شخم، به كمك شبيه سازي انجام شد. دو بارش (R1 و R2) با فاصله 4 ساعت با شدت 111 ميلي متر بر ساعت در فلوم آزمايشگاهي 5.8 مترمربعي با شيب 12 درصد شبيه سازي شد. براي تعيين تلفات خاك، رواناب خروجي با رسوب همراه جمع آوري شد. همچنين قبل و بعد از هر بارش عكس‌برداري انجام و مدل رقومي ارتفاع با اندازه پيكسل دو ميلي متري تهيه و از آن، زبري سطحي خاك محاسبه و به سه طبقه (زبر، متوسط و نرم) تقسيم شد. تفاوت مدل رقومي ارتفاع (DOD) در قبل و بعد از هر بارش (R0،R1 و R2) براي تعيين مقدار برداشت، رسوب گذاري و نسبت تحويل رسوب (SDR) محاسبه شد و روند آن ها با زبري بررسي شد. تلفات خاك در نمونه خاك گچساران در دو رويداد به ترتيب 4796 و 3909 گرم، كوهين 3465 و 2464 گرم و سرارود، 2679 و 2105 گرم اندازه گيري شد. نسبت مقادير برداشت به رسوب گذاري در رويداد اول در خاك كوهين، سرارود و گچساران به ترتيب 5.4، 7.3 و 1.8 و در رويداد دوم به ترتيب 3.2، 1.9 و 1.2 برابر بوده است. مقدار SDR در بارش دوم در خاك كوهين، سرارود و گچساران به ترتيب 4.4، 6.3 و 2.3 برابر بيشتر از R1 شده است. رابطه رگرسيوني مستقيم بين تلفات خاك و زبري، با ضريب تعيين، 0.89 (P 0.05) به دست آمد. درنهايت مي توان با تهيه DEM و رفع عدم قطعيت آن، مقادير مطمئني از برداشت و رسوب گذاري را به دست آورد.