مقايسه ديدگاه حسن لاهيجي در مصباح الدرايه و امام خميني (ره) در تقريرات فلسفه درباره ربط حادث به قديم

از مشكلاتي كه همواره گريبان گير فلسفه بوده است و به‌خصوص موحدين با توجه به اعتقادشان درباره تغييرناپذيري ذات واجب‌الوجود با آن دست‌به‌گريبان بوده‌اند، بحث ربط حادث به قديم است؛ و مكاتب مختلف فلسفي براي حل اين مشكل راه‌هاي مختلف را پيموده‌اند. امام در تقريرات فلسفه راه‌هاي مكاتب مختلف را بررسي نموده‌اند. از زمره حكماي مبرز قرن دوازدهم هجري حسن بن عبدالرزاق لاهيجي است. وي در كتاب خود مصباح الدرايه في شرح الهدايه كه به‌صورت نسخه خطي موجود است راه‌حلي را به‌عنوان راه‌حل اختصاصي خود مطرح مي‌كند. در اين مقاله علاوه بر بررسي سخنان امام خميني، آراي خاص ميرزا حسن لاهيجي نيز بيان شده و با اشاره به راه‌حل امام خميني، راه حل ميرزا حسن لاهيجي مورد بررسي قرار گرفته است. نگارندگان مقاله ضمن تقرير راه‌حل مورد اشارۀ لاهيجي اين راه‌حل را كامل ارزيابي نمي‌كنند.