مطالعۀ تطبيقي شاخص‌هاي خشكسالي هواشناسي (SPI) و هيدرولوژيك (SSI) بر اساس بهترين تابع توزيع تجمعي براي حوضۀ آبريز اروميه

خشكسالي نه تنها كشاورزي را مورد تهديد قرار مي‌دهد، بلكه باعث ايجاد زنجيره‌اي از آسيب‌هاي بوم‌شناختي، اجتماعي و اقتصادي است. از اين‌رو، وجود شاخص‌هاي معتبر و مناسب كه بتواند خشكسالي را به‌طور كار‌‌آمد ارزيابي و سنجش كند، ضروري است. پايش خشكسالي توسط شاخص‌هاي هواشناسي و هيدرولوژي همواره مورد توجه محققان و دانشمندان بوده است. كاهش يا افزايش بارش تأثير مستقيم بر دبي جريان رودخانه و تراز آب زيرزميني دارد. كاهش بارش منجر به خشكسالي هيدرولوژيك مي‌شود. بر همين اساس، در اين پژوهش به پايش خشكسالي براي 10 ايستگاه هواشناسي و 10 ايستگاه هيدرومتري در غرب حوضۀ آبريز اروميه با توابع توزيع مختلف براي شناسايي بهترين تابع توزيع براي برازش داده‌ها پرداخته شد. براي دستيابي به هدف مورد نظر، براي بازة زماني 31 ساله از تاريخ 1368-1398 در مقياس سالانه در نرم‌افزار متلب مقادير دو شاخص بارش استانداردشده (SPI) و جريان دبي استاندارد (SSI) تعيين شدند و سپس مقايسه‌اي براي تعيين بهترين برازش تابع توزيع انجام شد. نتايج بررسي SSI نشان داد كه تابع تجمعي گاما بهترين عملكرد را براي برازش داده‌ها براي نه ايستگاه داشته است. فقط در ايستگاه مراكند تابع توزيع تجمعي ويبول برازش بهتري را براي داده‌ها ارائه كرد. ايستگاه بابارود با همبستگي 99 درصد و ميانگين مربعات خطا MSE برابر 0/017 بهترين برازش را در ميان ايستگاه‌هاي ديگر داشته است. در اين پژوهش عملكرد تطبيقي دو شاخص SPI و SSI  نشان داد كه اين دو شاخص با يك‌ديگر رابطه مستقيم دارند. هم‌چنين مشخص شد كه شاخص SPI براي پيش‌بيني شروع خشكسالي و شاخص SSI براي سنجش شدت و تداوم خشكسالي بهتر هستند. بر اساس دو شاخص SPI وSSI  منطقۀ مورد مطالعه پس از سال 1368 در يك روند خشكسالي شديد با طول دوره طولاني را تا سال 1380 تجربه كرده است. اين موضوع در حالي است كه در سال‌هاي بين 1380 تا 1395 شرايط با نوسان بين دورۀ ترسالي و خشكسالي حالت طبيعي‌تري را گذرانده است. از سال 1395 دوره‌هاي ترسالي با شدت كم‌تر و طول دوره كوتاه‌تر و برعكس دوره‌هاي خشكسالي با شدت و طول دورة بيش‌تري را تجربه كرده است.