تحليل نشانه هاي قدرت در قالي هاي تصويري دوره قاجار

قالي در ايران، به منزله شناسنامه فرهنگي اين مرز و بوم تلقي مي شود و به نوعي طرح ها و نقش مايه هاي اين دست بافته ارزشمند ايراني همواره ريشه در فرهنگ اين سرزمين دارند؛ به همين دليل، مي توان گفت قالي ايران كاركردي فراتر از يك دست بافته اي صرفاً مصرفي داشته است. قالي هاي تصويري دوره قاجار، يكي از غني ترين گنجينه هاي هنري ايران به شمار مي آيند كه به عنوان بوم جديدي براي تجلي مفاهيم مختلف از آنها استفاده شده است. در دوره قاجار، پادشاهان جهت نشان دادن اقتدار و سلطه خويش به مردم ايران، از هنرهاي مختلف به شيوه اي نامحسوس بهره جسته اند. هدف از اين پژوهش، بررسي و مطالعه نمادها و نشانه هايي است كه به صورت مستقيم يا غيرمستقيم مفهوم قدرت را در بوم قالي نمايش داده اند؛ در اين راستا، در اين مقاله، چهار نمونه از قالي هاي تصويري قاجار به روش توصيفي تحليلي مورد مطالعه قرار گرفته اند. تحقيق حاضر با استفاده از روش توصيفي تحليلي انجام شده و گردآوري اطلاعات نيز با بهره گيري از اسناد مكتوب و مشاهده مستقيم صورت گرفته است. نتايج حاصله از پژوهش حاكي از آن هستند كه قالي به عنوان نوعي رسانه در جهت انتقال مفهوم قدرت، مورد توجه و استفاده پادشاهان قاجار قرار گرفته است. از آنجا كه بين هنر و سياست در اين دوره رابطه اي نزديك وجود دارد، پادشاهان براي حفظ قدرت و كسب مشروعيت در جامعه، از قالي هاي تصويري نيز به اين منظور استفاده كرده اند. در اين راستا، با استفاده مستقيم از تصاوير پادشاهان در قالي هاي تصويري و يا با بهره گيري از نمادهايي همچون؛ پرنده اي در دست پادشاه، تاج و چتر و پر و نقش مايه بته جقه ب هعنوان نمادهاي تصويري فر به صورت غيرمستقيم، به دنبال انتقال مفاهيم قدرت بوده اند.