ارزيابي منابع آب سطحي قابل دسترس در حوضۀ مرزي قره‌تيكان با استفاده از محصولات ماهواره‌اي و GIS

با رشد روزافزون جمعيت، تغييرات اقليمي و افزايش فعاليت‌هاي صنعتي، استفاده‌ بهينه از آب‌هاي مرزي جهت تأمين نيازهاي جوامع، امري ضروري به‌نظر مي‌رسد. شناسايي و ارزيابي منابع آب قابل دسترس و برنامه‌ريزي مناسب جهت برداشت از اين منابع ارزشمند، مي‌تواند منجر به بهبود شرايط حوزه آبخيز و آبخيزنشينان شود. شناسايي منابع تأمين و مصارف آب به‌عنوان اولين گام مديريت منابع آب حوضه در اولويت است. عدم وجود اطلاعات با توزيع زماني و مكاني مناسب در مناطق مرزي به‌دلايل مختلف از قبيل صعب‌العبور بودن يا مسائل امنيتي و يا عدم وجود ايستگاه‌هاي كافي مشاهدات زميني، اجراي اين گام را دچار چالش مي‌كند. علم سنجش‌ از دور به همراه تكنيك‌هاي موجود در سامانه اطلاعات جغرافيايي، امكان پايش و ارزيابي منابع آب اين حوضه‌هاي آبريز را فراهم آورده است. در تحقيق حاضر، حوضۀ رودخانۀ قره‌تيكان و به‌طور خاص زيرحوضۀ روستاي قره‌تيكان كه در شمال شرق ايران و در همسايگي كشور تركمنستان به‌عنوان يك حوضۀ فاقد آمار مورد بررسي قرار گرفته است. براي شناسايي و ارزيابي حوضه از محصولات بارش ماهواره‌اي IMERG-Final، دماي بازتحليل ERA5-Land و تبخير و تعرق GLEAM استفاده شد. نتايج ارزيابي در طول دوره‌ آماري ابتداي سال آبي 85-1384 تا انتهاي سال آبي 93-1392 نشان داد محصول دماي بازتحليل شده دقت بالايي در تخمين دما داشته و محصول بارش ماهواره‌اي نيز همبستگي بالايي با داده‌هاي بارش دارد. لذا تركيب محصولات ماهواره‌اي به‌همراه داده‌هاي ايستگاه‌هاي زميني منجر به تخمين مناسب رواناب در حوضه‌هاي فاقد آمار و ايستگاه هيدرومتري مي‌شود. در ادامه، ديگر اجزاي بيلان آب حوضه شامل رواناب ورودي و نياز محيط زيستي پايين‌دست با استفاده از روش‌هاي جاستين و ليون محاسبه شده و در نهايت مقدار آب قابل دسترس در ماه‌هاي مختلف مشخص شد. بر اين اساس مشخص شد كه امكان ذخيره حدود 11.8 ميليون مترمكعب در سال جهت تأمين نياز و توسعه كشاورزي منطقه وجود دارد.