نقش نورون هاي آيينه ايي در تحولات فرهنگي دالما: ارائه يك مدل شناختي براي اولويت اجراي تقارن در جوامع انساني

فرهنگ‌هاي مختلف الگوهاي متفاوتي براي منقوش كردن سطوح تزئيني خود به‌كار مي‌برند، بنابراين اولويت استفاده از الگوهاي مختلف در فرهنگ‌ها متفاوت است و اين اولويت‌ها به تابعيت از تماس‌هاي فرهنگي و يا تغيير زيرساخت‌هاي اجتماعي، دچار تغيير خواهند شد. اين كليتِ نظريۀ مرتبط بامطالعۀ الگوهاي تقارن در فرهنگ‌ها است كه سال‌ها توسط انسان‌شناسان و باستان‌شناسان در فرهنگ‌ها و طرح‌هاي مختلف آزموده شده‌ و مقالات گوناگوني در تأييد آن به‌چاپ رسيده است. به‌نظر مي‌رسد تقارن براي فرهنگ به‌مثابۀ ژن‌هاي وراثتي براي انسان باشد؛ همان‌طوركه انسان ازطريق ژن صفات خود را به‌نسل بعد منتقل مي‌كند، فرهنگ هم ازطريق تقارن ويژگي‌ها و اندوخته‌هايش را به‌نسل‌هاي بعدي همان فرهنگ منتقل مي‌كند و هم‌چنان‌كه صفات ژني والدين در فرزند به‌خوبي  بروز مي‌كند، ويژگي‌ها و تغيير و تحولات فرهنگ‌ها را مي‌توان ازطريق مطالعه و مقايسۀ الگوي تقارني فرهنگ‌هاي درحال برهم‌كنش مشخص كرد.‌ اما مسأله‌ايي كه تاكنون بدان پرداخته نشده، نقش فعاليت‌هاي شناختي انسان در اين برهم‌كنش‌ها است؛ اين‌كه كدام تطورشناختي منجر به اين ويژگي مهم فرهنگي  براي انسان امروزي شد. در اين مقاله ضمن بررسي خاستگاه الگوهاي تقارن فرهنگ پيچيدۀ دالما و تماس‌هاي فرهنگي مرتبط، درپي عامل شناختي تأثيرگذار بر ثبات و يا تغيير الگوهاي تقارني هستيم. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد ساختار نورون‌هاي آيينه‌ايي افراد در اولويت استفاده از تقارن نقش داشته، به‌طوري‌كه در طي تماس‌هاي فرهنگي با روشن شدن نورون‌هاي آيينه‌ايي الگوهاي رايج در سنت‌هاي فرهنگي ديگر مورد تقليد قرارگرفته و دچار اولويت مي‌شوند. به‌طوري‌كه در منطقۀ موردمطالعه، تماس‌هاي فرهنگي و به‌احتمال‌زياد تجارت ابسيدين هم‌زمان با دورۀ فرهنگي دالما موجب تماس‌هايي بين شمال‌غرب ايران و فرهنگ‌هاي هم‌افق با آن در نواحي جنوبي قفقاز، شرق آناتولي و شمال بين‌النهرين شده و سبب رواج الگوي تقارني موجود بر سفال حلف در مناطق داخلي ايران امروزي شده است.