تعاملات در خانه: سنجش ميزان تأثير ايوان برتقويت تعاملات جمعي در عرصه خصوصي خانه سنتي ايراني بر مبناي نگرش نحو فضا نمونه موردي: خانه‌هاي سنتي كاشان

معماري خانه‌هاي سنتي ايراني داراي شاخص‌هاي كيفي فراواني بوده‌اند كه تمام ابعاد زندگي هم‌چون ابعاد اجتماعيفرهنگي را دربر مي‌گيرند؛ ازجمله شاخص‌هاي كيفي بسيار مهم در خانه‌هاي سنتي ايراني، وجود فضاهاي مابين است كه در معماري سنتي ايران اصطلاحاً «ايوان» ناميده مي‌شود. اين پژوهش به‌دنبال پاسخ به اين پرسش است كه، آيا تأثير ايوان به عنوان يك فضاي سازمان‌دهنده بر ايجاد و تقويت «تعاملات» اجتماعي ساكنين به‌عنوان يكي از مهم‌ترين ابعاد اجتماعيفرهنگي خانۀ ايراني، قابل اثبات است يا فقط نسبتي است كه از سر دل‌بستگي و يا تفنن به معماري ايراني داده مي شود؟ اين مهم در خانه‌هاي سنتي ايران به كمك نظريۀ «نحو فضا»، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. نظريۀ نحو فضا نگرشي است بيانگر اين موضوع كه وضعيت پيكره‌بندي فضا چگونه يك معناي اجتماعي و فرهنگي را بيان مي‌كند. تعاملات اجتماعي موجود در يك محيط معنايي است كه مي‌توان آن‌را در پيكره‌بندي آن محيط مورد سنجش قرار داد؛ بدين‌ترتيب، خانه‌هاي سنتي كاشان در مركز ايران، به‌دليل وجود فضاهاي مابين متنوع در آن، نمونه‌هاي مناسبي براي تحليل تعاملات به‌عنوان يك رفتار اجتماعي است. اين پژوهش، ازجمله پژوهش‌هاي موردي با شيوۀ تحقيق تركيبي دربرگيرندۀ روش توصيفي، تحليلي و درنهايت استدلال منطقي است. موضوع پژوهش با مطالعات كتابخانه‌اي، شبيه‌سازي نرم‌افزار UCL Depth map و مقايسۀ تطبيقي مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج نشان مي‌دهد كه در خانه‌هاي سنتي كاشان فضاي ايوان به‌عنوان يك فضاي تأثيرگذار بر ايجاد و تقويت تعاملات موجود در فضاهاي سازماندهي‌شده در اطرافش، نقش مهمي داشته است. هم‌چنين ايوان به‌عنوان يك فضاي مهم در ايجاد سلسله‌مراتب در خانه‌هاي سنتي از هم‌ارزش شدن فضاها جلوگيري كرده و حريم‌ها را به‌طور صحيحي در سازماندهي موجود فضاها، ايجاد مي‌كند. نتيجۀ مهم ديگر، تأثير تركيب شكلي خانه‌ها بر ايوان و تأثير متقابل آن بر ساير فضاهاي اطراف است، كه در اين‌ميان خانه‌هاي با پلان Lشكل، بيشترين ميزان همپيوندي را دارا مي‌باشند. اين موضوع بيانگر صورت‌گيري تعاملات بيشتر فضاها در اين نوع از پلان‌ها است.