فهم ابعاد جامعه‌شناختي اقتصاد غيررسمي در حاشيۀ شهر مشهد: (مطالعۀ موردي محلۀ قلعه‌خيابان مشهد)

اقتصاد غيررسمي نمودي از تحولات جهان سرمايه داري است كه بخش مهمي از اقتصاد را در شهرها تشكيل مي دهد. هدف اصلي اين پژوهش شناسايي و فهم ابعاد جامعه شناختي اقتصاد غيررسمي در حاشيه شهر مشهد بوده است. به‌منظور دستيابي به اين هدف، ابتدا ضمن شناسايي مشاغل غيررسمي در محلۀ قلعه‌خيابان به طبقه‌بندي و توصيف مشاغل غيررسمي اقدام شد. براي دستيابي به اين يافته، از روش تحقيق كيفي و تكنيك هاي مشاهده و مصاحبۀ نيمه‌ساختاريافته با 27 نفر در  چارچوب نمونه‌گيري نظري بهره گرفته‌ايم. جامعۀ آماري اين پژوهش ساكنان، كسبه، اعضاي شوراي اجتماعي محلات و نخبگان محله اي بودند كه در بازه زماني 1400 1399 در محله قلعه خيابان مشهد سكونت داشتند. همچنين ما براي فهم ابعاد جامعه شناختي اقتصاد غيررسمي از تكنيك مصاحبه گروه كانوني (گروه  16 نفر از خبرگان محلي) استفاده كرديم.  مهم‌ترين يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه در محلۀ قلعه‌خيابان 84 شغل در حوزۀ غيررسمي اقتصاد فعال است كه در 21 رستۀ شغلي قرار مي‌گيرند. فهم ابعاد جامعه شناختي مشاغل غيررسمي نشان داد برپايۀ هشت متغير شامل تداوم‌بخشي به فقر، حضور زنان و كودكان، منزلت اجتماعي، طردشدگي اجتماعي، خاص‌گرايي شغلي، سلامت اجتماعي، ناپايداري شغلي و احساس بي‌قدرتي منتج‌شده از مصاحبه‌هاي محقق با گروه كانوني و منطبق بر رويكرد نظري اين تحقيق، مي توان مشاغل اقتصاد غيررسمي را تحليل كيفي كرد؛ به گونه اي‌ كه براساس كميت ارائه‌شده براي اين متغيرها با استفاده از تحليل عاملي و تحليل خوشه اي، مشاغل شناسايي‌شده در اين محله در قالب دو گونه اصلي مشاغل غيررسمي و مشاغل شبه‌رسمي نوع‌شناسي شدند.