مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي تاب‌آوري طرح‌هاي مديريت منابع آب در سطح حوضه‌ آبريز بر پايه ويژگي‌هاي گروداران

چكيده فارسي :

در سال‌هاي اخير، رويكردهاي ارزيابي تاب‌آوري سياست‌هاي مديريت منابع آب، به ويژه در شرايط حدي، مورد توجه پژوهشگران قرار داشته است. تاب‌آوري توانايي ايستادن در برابر بحران يا چالش‌هاي پي‌ در پي است به ‌گونه‌اي كه سيستم با استواري مناسب قابليت بازگشت به تعادل يا عملكرد قابل قبول يا سطوح بالاتر عملكردي را داشته باشد. ارزيابي تاب‌آوري سناريوهاي عرضه و تقاضاي سامانه‌هاي منابع آب در سطح حوضه آبريز با درنظر گرفتن ويژگي‌هاي سازماني گروداران به ‌صورت مناسب بررسي نشده است. با توجه به وجود گروداران مختلف در حوضه آبريز، براي تصميم‌‎گيري در تعيين سناريوهاي مناسب مديريتي، لازم است قدرت، جايگاه سازماني و مطلوبيت‌ها و محدوديت‌هاي گروداران به شكل مناسبي در نظر گرفته شوند. در اين مقاله، ابتدا ارزيابي تاب‌آوري عرضه و تقاضاي آب در برابر رخدادهاي با احتمال مشخص و نامشخص انجام مي‌شود. در ادامه، سناريوهاي تاب‏‌آوري عرضه و تقاضاي آب در سطح حوضه آبريز زرينه‌رود، كه مهم‌ترين زيرحوضه موجود در حوضه آبريز درياچه اروميه است، با توجه به يك روش تصميم‌گيري چند عامله چند معياره تحليل شده، نتايج آن با يك روش تصميم‌گيري كه در آن نقش گروداران درنظر گرفته نشده است، مقايسه مي‌شود. در همين راستا و با توجه به وجود گروداران با جايگاه‌هاي سازماني مختلف و مطلوبيت‌هاي متفاوت، به منظور تعيين سناريوهاي برتر، از تركيب بازي پيشرو پيرو و رويكرد استنتاج شهودي (Evidetial Reasoning) مبتني بر معيار تاب آوري عرضه و تقاضاي آب و هزينه‌اي اجراي سناريوها استفاده مي‌شود. بر پايه نتايج به دست آمده، در حالتي كه تصميم ‌گيري بدون درنظرگيري ويژگي‌‎ هاي گروداران انجام ‌شود، سناريوي منتخب توجيه اقتصادي ندارد و هزينه اجرايي آن 21 درصد بيشتر از سناريويي است كه با استفاده از روش تصميم‎‌گيري چند عامله چندمعياره انتخاب مي‌شود. همچنين، اختلاف مقادير تاب‌آوري عرضه و تقاضاي آب در سناريوهاي منتخب در دو روش تصميم‌ گيري كم است و وضعيت تاب‌آوري سناريوهاي منتخب در هر دو حالت مناسب ارزيابي مي‌شود. در نهايت، ارزش سناريوي برتر در روش تصميم‌گيري چند عامله چند معياره و در سطح پيشروها برابر 0/72 ارزيابي شده است. بنابراين، در استفاده از بازي پيشرو پيرو، سناريوي منطقي ‌‎تري انتخاب مي‌شود، به گونه‏‌اي كه سناريوي منتخب تاب‌آوري و هزينه مناسبي دارد.