ارزيابي تاثير عمليات نامناسب تجهيز، نوسازي و يكپارچه سازي اراضي بر كيفيت حاصلخيزي خاك‌هاي شاليزاري

يكي از راه هاي ارتقاي مديريت زراعي اراضي شاليزاري به منظور توليد پايدار برنج، عمليات تجهيز نوسازي و يكپارچه سازي اراضي كشاورزي است. با اين حال به نظر مي رسد به دليل برخي كاستي ها اين كار به تمامي اهداف خود دست نمي يابد. بنابراين، هدف از اين پژوهش ارزيابي ميزان تاثير عمليات تسطيح بر غيريكنواختي و شدت تغييرات حاصلخيزي خاك شاليزاري با استفاده از منطق فازي و شاخص تلفيقي كيفيت حاصلخيزي خاك در اراضي شاليزاري روستاي خسروآباد شهرستان فومن در استان گيلان بود كه در آن عمليات تجهيز نوسازي و يكپارچه سازي اراضي كشاورزي انجام شده بود. در دو مرحله پيش و پس از اجراي عمليات ، به ترتيب 95 و 126 نمونه خاك از افق هاي سطحي تهيه و سپس برخي ويژگي هاي خاك مرتبط با حاصلخيزي (هدايت الكتريكي، رس، كربن آلي، نيتروژن كل، فسفر و پتاسيم قابل استفاده) برنج اندازه گيري شدند. در مرحله بعد، با استفاده از توابع فازي، ويژگي هاي كمي خاك به متغيرهاي كيفي تبديل و با استفاده از تاثير وزن در متغيرهاي كيفي، شاخص تلفيقي كيفيت حاصلخيزي محاسبه شد. نتايج ويژگي هاي اندازه گيري شده، شاخص هاي تلفيقي محاسبه شده و پهنه هاي توليد شده از آن ها نشان دادند كه در اثر عمليات تسطيح، ميانگين مقدار رس افزايش يافته (76.9 درصد) و كربن آلي، نيتروژن، فسفر قابل استفاده و پتاسيم قابل استفاده به طور معني‌داري (به ترتيب 37 درصد، 32 درصد، 41.7 درصد  و 20.3 درصد) كاهش پيدا كردند، كه از دلايل عمده آن مي توان به عمليات خاك برداري و در سطح قرار گرفتن خاك زير سطحي با رس بيشتر و غلظت كمتر عناصر غذايي در افق زيرين اشاره كرد. شاخص تلفيقي كيفيت حاصلخيزي خاك نيز در بيشتر مناطق مطالعه شده (41.9 درصد) كاهش يافت. در نتيجه به نظر مي رسد اجراي نامناسب عمليات تجهيز نوسازي و يكپارچه سازي اراضي كشاورزي با كاهش حاصلخيزي خاك سطحي، اثرات منفي و طولاني مدت در اراضي كشاورزي خواهد داشت كه رفع آنها سبب افزايش هزينه توليد مي شود.