جايگاه عرف در تبيين حقوق شهروندي از نظر فقه اسلام با تاكيد بر نهج‌البلاغه

روي آوردن انسان‌ها به دين و محور قرار گرفتن آن در شئون زندگي اجتماعي و نيازهاي روزافزون و عرضه شدن آنها به فقه و به تبع آن، پديد آمدن مسائل نوپيدا، ضرورت خروج از تنگناي فقه فردي و ورود به گسترۀ فقه اجتماعي را بر ما معلوم مي‌كند. انسان در زندگي اجتماعي خود، داراي رفتارها و روابطي ميباشد كه بخش بزرگي از آنها زير پوشش مقررات شريعت قرار گرفته و به شكل عرف در آمده است. از آنجا كه تحقيقات متعددي پيرامون عرف در فقه و حقوق بين‌الملل و نظام‌هاي حقوقي به صورت مستقل انجام شده؛ اما تاكنون تحقيقي صورت نگرفته است كه به بررسي جايگاه عرف در تبيين حقوقي شهروندي از نظر فقه اسلام پرداخته باشد، در اين تحقيق، با روشي توصيفي - تحليلي، به تحقيق دربارۀ جايگاه عرف در تبيين حقوق شهروندي از نظر فقه اسلام پرداخته شده است. از جمله منابع اصيل شرعي كه در اين باره، نظرات ارزشمندي را ارائه داده، نهج‌البلاغۀ حضرت علي(ع) است و به عنوان يكي از منابع اساسي، در زمينۀ حقوق شهروندي مي‌توان بدان استناد كرد. حضرت علي (ع) با تأكيد بر اصولي همچون جهانوطني، عدالت اجتماعي، آزادي و حقوق انسانها، سعي در نزديك كردن افراد به يكديگر و ايجاد احساس توطن تمام انسان‌ها داشته؛ زيرا ايشان در جايگاه مديري كه خود يكي از شهروندان آن است، وظيفه اجراي عدالت و قوانين را بر عهده داشته است. از ويژگي مهم جامعه شهروندمدار كه علي (ع) به آن تأكيد كرده، قانونگرايي، عدالت، برابري افراد جامعه نسبت به يكديگر و قانون، تقسيم كار است.