دلالت يابي آيۀ«مودت» مبتني بر روي‌كرد «شناختي»

آيه 23 سوره مباركه شوري:«ذلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِي الْقُرْبى‏ وَ مَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فِيها حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ» معروف به آيه مودت، در فراز مياني اش از مخاطبان درخواست مي‌كند كه به قربي مودت نمايند:«الْمَوَدَّهَ فِي الْقُرْبى».‏ در تفسير اين فراز ديدگاه هاي مختلفي مطرح شده كه رويكرد غالب در اكثر آن‌ها نقلي و برون‌متني است و كمتر موردي يافت مي‌شود كه به قرينه اي درون متني استناد شده باشد. اين موضوع نگارنده را بر آن داشت به ارزيابي قابليت متن در ارائه چنين قرائني بپردازد. در راستاي بررسي اين شاخصه، به‌نظررسيد اقدام هنجارگريزانه متكلم در برقراري نسبت بين دو مقوله «مودت» و «قربي» با استفاده از حرف اضافه «في»، شايد بتواند به‌عنوان قرينه اي درون‌متني ايفاي نقش نمايد؛ اين رو نوشتار حاضر با استناد به منابع كتابخانه اي و با روش توصيفي تحليلي با هدف بررسي پيامدهايي كه اين نسبت‌سازي به‌لحاظ بار معنايي به‌عبارت حمل مي كند سامان يافت. از آن‌جا كه براي وقوف به بار معنايي برآمده از اين نسبت‌سازي اطلاع از معاني حرف اضافه «في» لازم مي‌نمود، از انگاره شناختي براي اين مهم استفاده گرديد، الگويي كه به‌دليل روشن‌نمودن مبناي تجربي ساختارهاي مفهومي، تبيين گوياتري از معاني آن‌ها ارائه مي‌دهد. با مطالعه الگوي شناختي و نحوه كاربست آن در معناشناسي حرف اضافۀ «في» به‌تدريج اين فرضيه در ذهن قوت گرفت كه با نظرداشت به قابليت هاي كاركردي كه انگاره شناختي درباره معناي حرف اضافه «في» مي‌شناساند، ديدگاه دال بر مودت ورزي به ائمه، مي‌تواند به‌عنوان ديدگاهي با قرينه پذيري درون‌متني مطرح گردد؛ از اين رو در نوشتار پيشرو درصدد طرح و تقويت اين فرضيه هستيم كه اگر متكلم درصدد بيان محبت ورزي به ائمه مي‌بود، به احتمال زياد در صورت‌بندي مقصود خود، از تعبيري مشابه عبارت همين آيه يعني «الموده في القربي» استفاده مي‌كرد.