بازسازي راه‌حل «بالقوۀ» ابن‌سينا در حيث‌التفاتي به گذشته و آينده برپايۀ نوعي كل‌گروي حداقلي

ابن‌سينا مي‌گويد اگر علمي دربارۀ گذشته يا آينده داشته‌ باشيم، چنين علمي بالقوه مضاف به خارج است، اما معناي «بالقوه» را مشخص نمي‌كند. اگر اين ديدگاه «بالقوۀ» ابن‌سينا را به معناي بالقوه بودن متعلق صدق بگيريم و سپس آن ‌را به علل مادي ارجاع دهيم، مي‌توان با اصلاح‌ و بازسازي فراوان به نوعي راه‌حل كل‌گروانۀ حداقلي درخوري رسيد: «متعلق صدق يك امر آتي همۀ علل مادي و اعدادي آن است در زمان حاضر و متعلق صدق يك امر گذشته همۀ آثار و معلول‌هاي مادي آن است در زمان حاضر». اين راه‌حل كل‌گروانۀ حداقلي را از راه ترجح بلامرجح و مقايسه با تعريف رسمي ابن‌سينا و مقايسه با «حصول تميز با همۀ اسباب و علل» در عبارات ابن‌سينا و مقايسۀ اعتبار راه‌حل كل‌گروانۀ حداقلي با علم به گذشته و آينده در حالت عادي (يعني بدون لحاظ دشوارۀ حيث‌التفاتي به عدم) نشان خواهيم ‌داد. در پايان هم به ميزان مطابقت مطابِق و مطابَق در چنين راه‌حلي اشاره مي‌كنيم و هم نشان مي‌دهيم كه راه‌حل كل‌گروانۀ حداقلي خارج از نظام سينوي نيز مي‌تواند پذيرفتني باشد و لزومي ندارد تقسيم‌بندي قدما در مورد علل اربعه و مباحثي چون هيولي و قوه را نيز بپذيريم.