تأثير قرق بر ويژگي‌هاي ساختاري توده‌هاي جنگلي (مطالعه موردي: جنگل‌‌هاي ايذه، خوزستان)

ساختار جنگل‌هاي زاگرس بر اثر دخالت‌هاي انساني و عوامل محيطي به‌شدت در حال تغيير است. ساختار اصلي اين بوم‌سازگان‌ها فقط در بخش‌هاي كوچكي مانند مناطق قرق و دور از دسترس حفظ شده است كه مي‌تواند به‌عنوان الگويي براي مديريت توده‌هاي جنگلي زاگرس استفاده شود. در پژوهش پيش‌رو، ويژگي‌هاي ساختاري يك توده داراي سابقه 15 سال قرق (گلزار) با يك توده دخالت‌شده (كهشور) در جنگل‌هاي شهرستان ايذه استان خوزستان مقايسه شدند. در هر توده، يك قطعه‌نمونه يك‌هكتاري مربعي‌شكل پياده شد و مشخصه‎هاي كمي همه اصله‌هاي چوبي اندازه‌گيري شد. باتوجه‌به نرمال نبودن داده‌ها، آزمون ناپارامتري من‌ويتني يو به‌منظور مقايسه آماري استفاده شد. براساس نتايج به‌دست‌آمده، تراكم توده كهشور، 273 اصله در هكتار بود كه در آن، سه گونه درختي بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl.)، كيكم (Acer monspessulanum L.) و زالزالك (Crataegus aronica Bosc.) حضور داشتند، اما تراكم توده قرق، 225 اصله در هكتار ثبت شد كه علاوه‌بر سه گونه مذكور، دو گونه درختچه‌اي ارژن (Amygdalus orientalis Mill.) (با فراواني قابل‌توجه) و كلخونگ (Pistacia khinjuk Stocks) نيز حضور داشتند. در توده گلزار، نسبت اصله‌هاي شاخه‌زاد و دانه‌زاد به‌تقريب مساوي بود، اما در توده كهشور 83.5 درصد درختان را پايه‌هاي شاخه‌زاد تشكيل دادند. هرچند درمجموع، ميانگين مشخصه‌هاي كمي در توده طبيعي بيشتر از توده قرق بود، اما مقايسه مشخصه‌ها به‌تفكيك گونه و مبدأ بين دو توده نشان داد كه بيشتر مشخصه‌هاي اندازه‌گيري‌شده در توده قرق گلزار به‌طور معني‌داري بيشتر از توده طبيعي كهشور بود. فقط درمورد متغير ارتفاع درختان شاخه‌زاد كيكم، اختلاف معني‌داري بين دو توده مورد مطالعه مشاهده نشد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه قرق مي‌تواند تأثير مثبتي بر عناصر ساختاري توده به‌ويژه تنوع گونه‌اي، استقرار اشكوب درختچه‌اي در بخش زيرين جنگل و اصلاح ساختار قطري داشته باشد، بنابراين افزايش مساحت توده‌هاي حفاظت‌شده در جنگل‌هاي زاگرس به سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور و سازمان حفاظت محيط‌زيست توصيه مي‌شود.