جلوه‌هاي هنرآفريني كاربردِ مفاهيم قرآني در اشعار عرفاني حزين لاهيجي

بيان مسئله: زبان ادبي، به‌ويژه شعر، بستري مناسب براي تجلّيِ آموزه‌هاي قرآني شاعراني است كه به پشتوانه ارجاع‌دادن انديشه‌هايشان به كلام مقدّس وحي، امكان دريافت و تفسير معنويِ سروده‌هاي خود را براي مخاطبان فراهم مي‌آورند. در اين زمينه، حزين لاهيجي، شاعر صوفي‌مسلك قرن دوازدهم، به‌شيوه‌هاي گوناگونْ تحت تأثير قرآن قرار گرفته و با الهام از آيات آسماني، به فرايند خوانش و تحليل سروده‌هاي عرفاني خود ياري رسانده است. پژوهش حاضر تلاشي براي واكاوي شيوه‌هاي اثرپذيري حزين لاهيجي از قرآن كريم در تببين برخي مضامين عرفاني است. در اين پژوهش، نگارندگان بر آن هستند با بررسي سروده‌هاي شاعر به سه پرسش زير پاسخ دهند: حزين به چه شيوه‌هايي از كلام وحي تأثير پذيرفته است؟ عمده‌ترين مفاهيم عرفاني ارجاع داده‌شده شعر حزين به مضامين قرآني كدام‌ است؟ حزين در اشعار عرفاني، چگونه بن‌مايه‌هاي قرآني را با تصرّفات شاعرانه همسو كرده است؟روش: روش پژوهش، توصيفي ـ تحليلي و با تكيه بر سروده‌هاي حزين لاهيجي است.يافته‌ها و نتايج: تأثيرپذيري حزين به دو فرم صريح و غيرصريح، گاه از محتوا وگاهي از واژگان قرآن نمود مي‌يابد؛ به‌گونه‌اي كه مفردات، تركيبات، مضامين و حوادث قرآني، همسو با سروده‌هايش، زمينه تنوّع بيان و تبلور انديشه‌هاي عرفاني وي را ايجاد مي‌كند. نتايج پژوهش گوياي آن است كه مفاهيم ناب حوزه عرفان مانند «توكّل»، «تجلّي»، «استقامت»، «قُرب»، «فنا» و «بقا»، به ‌پشتوانه آيات مبين الهي، تأويلي روحاني يافته‌اند. افزون‌بر اين، هنجارشكني‌هاي عامدانه حزين، بخشي از سروده‌هاي وي را در هاله‌اي از تصرّفاتِ شاعرانه فروبرده است.