تحليل داستان پير چنگي برپايه الگوي روايي گريماس

بيان مسئله: داستان پير چنگي ازجمله داستان‏هاي جذّاب مولوي در دفتر اول مثنوي است كه خوانش‏هاي متفاوتي از آن صورت گرفته و هر خوانش، يكي از ابعاد معنايي و وجوه پنهان آن را بركاويده است. در اين پژوهش، به تحليل ساختار روايي اين داستان برپايه الگوي روايي گريماس پرداخته‏ مي‏شود. هدف اصلي، ترسيم طرح روايي و فهم موضوع اصلي داستان از راه تشخيص كاركرد و كنش است؛ ضمن اينكه به پرسش‏‏هاي زير به‏گونه‏اي مشخص پاسخ داده مي‏شود: كاركرد اصلي اين داستان كه پايه طرح روايي آن را شكل مي‏دهد، چيست؟ داستان‏هاي ضمني‏اي كه درون اين داستان آمده‏اند و به‏‏نوعي اجزاي تشكيل‏دهندۀ كل نظام روايي هستند، چه مسئله‏اي را براي كاركرد اصلي در اين داستان تقويت مي‏كنند؟ فرض پژوهش بر اين است كه از ميان همۀ كاركردهاي شامل در داستان پير چنگي، دو كاركرد مي‏تواند كاركردهاي اصلي باشد؛ اين دو كاركرد، دو درون‏مايه اصلي را در اين داستان مي‏پرورد؛ نخست «طلب مال» كه پير چنگي با نواختن چنگ از خداوند مي‏طلبد و دوم، «قضاوت سطحي و آگاهي‏نداشتن از حقيقت اصلي». از ميان اين دو كاركرد مهم، يكي از آنها را مي توان به كمك تحليل ارتباطِ معاني پنهان داستان هاي ضمني، با يكي از اين دو كاركرد و ترسيم طرح پيرنگ داستان براساس الگوي روايي گريماس، هستۀ اصلي همه كاركردها شناخت.روش: در اين پژوهش، ساختار روايي داستان پير چنگي مثنوي برپايه الگوي روايي گريماس تحليل مي‏شود.يافته‌ها و نتايج: نتيجۀ پژوهش نشان مي‏دهد كه با دقت در ژرف‏ساخت روايت و عامل‏هاي كنشي در اين داستان، كاركرد پايۀ «بيرون‏شدن پير چنگي از مكان بسته به بيابان» براي شكل‏گيري درون‏مايه اصلي داستان، يعني «‏آگاهي‏نداشتن از حقيقت اصلي» است؛ زيرا هم زيرساخت روايي و هم داستان‏هاي ضمني، نظامي را براي فُرم‏بخشيدن به اين كاركرد و درون‏مايه شكل مي‏دهند.