نگاهي تطبيقي به داستان قرآني «موسي و خضر» و داستان «پسرخوانده» از لِف تالستوي

بيان مسئله: لِف تالستوي، فيلسوف، متفكر ديني و نويسندۀ روسي، از چهره‌هاي برجسته در ادبيات داستاني جهان است. او در آفرينش آثار خود از دستاوردهاي فرهنگي ملل مختلف، به‌ويژه مشرق‌زمين و آموزه‌هاي اسلامي بهره گرفته است. دستاوردهاي پژوهش نشان مي‌دهد تالستوي در خلق داستان معروف «پسرخوانده»، از داستان قرآني «موسي و خضر» تأثير پذيرفته است.روش: نويسندگان در اين پژوهش مي‌كوشند با روش توصيفي ـ تطبيقي، تأثيرپذيري تالستوي را در آفرينش داستان «پسرخوانده» از داستان قرآني «موسي و خضر» بررسي كنند.يافته‌ها و نتايج: ميان اين دو داستان يادشده، چه ازنظر ساختاري و چه محتوايي شباهت‌هاي عمده‌اي ديده مي‌شود: در هر دو داستان شخصيت‌هاي اصلي نمادين هستند و در نقش مرشد (پدرخوانده، تارك دنيا/ خدا، خضر) و مريد (پسرخوانده/ موسي) ظاهر مي‌شوند؛ خواننده شاهد درآمدي تمثيلي بر متن اصلي داستان‌ها و رويدادهاي سه‌گانه‌اي است كه در ظاهر ناعادلانه و غيراخلاقي است و اعتراض پسرخوانده/ موسي را به همراه دارد؛ اما با رمزگشايي پدرخوانده/ خضر حقيقت نهفته در وراي اين رويدادها آشكار مي‌شود و اينچنين به مخاطبين خود مي‌آموزند كه انسان به مقدرات الهي آگاه نيست؛ بنابراين نبايد در جايگاه خدايي بنشيند و قضاوت كند و در جريان طبيعي حوادث دست برد؛ بلكه بايد به خدا توكل كند و تسليم تقدير الهي باشد.