ارزيابي اثر تاريخي تغيير اقليم بر خطر بيابانزايي منطقه اسفراين-سبزوار (دوره مورد مطالعه: 2016-1979 ميلادي)

زمينه و هدف: در ميان 37 چالش مهم جهاني؛ تغيير اقليم، بيابانزايي و كمبود آب شيرين، سه چالش اصلي فَراروي بشر در قرن 21 محسوب مي شوند. در اين پژوهش از مدل ESAs در راستاي ارزيابي اثر تغييرات اقليم بر خطر بيابانزايي منطقه اسفراين - سبزوار در سه دوره 1992-1981، 2004- 1993 و 2016-2005 استفاده شد.روش بررسي: به دليل آمار و پراكنش نامناسب ايستگاه هاي هواشناسي منطقه، از داده هاي بازتحليل ERA-Interim و دوازده ايستگاه هواشناسي منطقه استفاده شد. داده هاي اقليمي پروژه ERA-Interim براي منطقه اسفراين–سبزوار به صورت 53 سلول به ابعاد 0.125×0.125 درجه در دسترس است. در گام اول با استفاده از رابط وب، كدهايPython  و همچنينECMWF WebAPI، داده هاي اقليمي روزانه براي دوره آماري 1979 تا 2016 دريافت و براي هر يك از سلول ها استخراج شد. داده هاي NetCDF دريافت شده با استفاده از نرم افزار ArcGIS براي 53 سلول به فرمت پايگاه داده خروجي گرفته شد و مورد طبقه بندي قرار گرفت. سپس تطابق داده هاي ERA-Interim با داده هاي دوازده ايستگاه هواشناسي در دوره 2016-2007 مورد بررسي قرار گرفت. اُريبي ماهانه به دست آمده به طور ماهانه به سال هاي فاقد آمار ديدباني و سلول هاي فاقد ايستگاه هواشناسي اعمال شد و در نهايت با تصحيح اُريبي، داده هاي تلفيقي بارش براي 53 سلول استخراج شد. استمرار خشكسالي نيز با استفاده از نرم افزار R و شاخص SPI براي دوره مورد مطالعه محاسبه شد. پس از تهيه نقشه هاي پايه بارش، خشكي و خشكسالي براي سه دوره مورد مطالعه، با استفاده از ابزار مدل سازي GIS نقشه خطر بيابانزايي بر اساس مدل ESAs به دست آمد.يافته ها: نتايج نشان داد كه استفاده از داده هاي تلفيقي (بازتحليل و ايستگاهي) توانسته ضريب NSE را به 1 افزايش، bias را از 0.39 به 0.24 و RMSE را از 6.69 به 0.32 كاهش دهد. در دوره 36 ساله مورد مطالعه بارش به طور ميانگين براي كل منطقه بيش از 10 ميلي متر كاهش و دما نزديك به دو درجه افزايش يافته است كه اثرات اين تغيير بر خطر بيابانزايي ارزيابي شد. به طوري كه در دوره دوم كلاس F2 جاي خود را به كلاس C1 و در دوره سوم كلاس C1 جاي خود را به كلاس C3 داده است. بحث و نتيجه گيري: در نتيجه مي توان گفت تغييرات اقليمي در سه دوره باعث افزايش خطر بيابانزايي منطقه اسفراين - سبزوار شده است