نگاهي تطبيقي به مفهوم و مصداق ايرادات آيين دادرسي در حقوق ايران و فرانسه

«ايراد» كه يك درخواست مربوط به آيين دادرسي (آيينيك) است را بيش از صد سال قبل نويسندگان قانون اصول محاكمات حقوقي سال 1290 شمسي به حقوق كشور ما وارد نمودند و در اين مدت همواره با همين عنوان در نوشته هاي قانوني و حقوقي پس از آن آمده است اما، هيچگاه مفهوم و مصداق آن موضوع بررسي و بازبيني قرار نگرفته و از دفاع ماهوي و چيزي شبيه آن كه «عدم پذيرش» ناميده شده، متمايز نشده است. توجه به ريشة تاريخي چيزي كه در حقوق ما به آن كه در حقوق اين كشور نيز تكثر معاني ايراد وجود داشته و از آن طريق به حقوق ما راه يافته است واژة فرانسوي «ايراد» صرف نظر از ايراد گفته ميشود نشان ميدهد معناي انحراف از قاعده (استثناء)، سه معناي نزديك به هم دارد كه در حقوق ما همواره، بدون توجه به اين تنوع معاني، همگي به ايراد ترجمه شده اند. بنابراين، بايسته است كه پيش از هر مقايسه و مطالعه تطبيقي، اشتباهي تاريخي در درك يك مفهوم اصلاح شود. همچنين، به لحاظ نظري و آثار عملي تقسيم بندي دوگانه جهات ناظر به آيين دادرسي به ايرادات و دفاع ماهوي بيان كننده تمامي جهات آيين دادرسي نبوده و برخي جهات ميان اين دو گروه قرار مي گيرد. در حقيقت، جهات اخير نه ايراد آيين دادرسي شمرده ميشوند و نه دفاع ماهوي (بندهاي 4، 6، 10 و 11). آنان مربوط هستند به وجود يا بقاي حق دادخواهي نه درستي اعمال آن يا بي حقي در مبناي آن. اين نوشته به دنبال بررسي اين موضوع و بيان نياز حقوق دادرسي ايران به اين تحول است.