اثر تنش شوري بر عملكرد و كيفيت دانه لاين‌هاي گندم (.Triticum aestivum L)

به‌منظور مطالعه اثر تنش شوري بر صفات مرتبط با كيفيت دانه گندم، آزمايشي با 180 لاين F5، در دو شرايط تنش شوري (13 دسي زيمنس بر متر) و شرايط معمول (بدون تنش شوري) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1399-1398 به صورت دو طرح مجزا در دو شرايط محيطي عادي و تنش شوري در ايستگاه تحقيقات كشاورزي استان اصفهان انجام شد. عملكرد دانه، عملكرد پروتئين دانه، رطوبت دانه، سختي دانه، زلني، درصد پروتئين، حجم نان، گلوتن مرطوب و شاخص گلوتن از جمله صفات اندازه‌گيري شده بودند. نتايج تجزيه واريانس صفات در دو شرايط محيطي، حاكي از وجود تفاوت معني‌دار بين لاين‌هاي مورد بررسي براي كليه صفات بود. ضمن اينكه مقايسه ميانگين لاين‌ها نشان داد كه صفات كيفي گندم نان تحت شرايط تنش شوري به دليل افزايش ميزان پروتئين و سختي دانه بهبود يافته است. عملكرد پروتئين دانه در هر دو رژيم رطوبتي همبستگي منفي و معني‌داري با رطوبت دانه و حجم نان داشت. از طرف ديگر، سختي دانه همبستگي مثبت و معني‌داري با رسوب زلني و ميزان جذب آب در هر دو شرايط محيطي نشان داد. اگرچه شوري سبب شد تا شاخص‌هاي كمي رشد نظير عملكرد دانه كاهش يابد اما در مقابل با تأثير بر كيفيت و كميت پروتئين دانه موجب افزايش مقدار پروتئين و عدد زلني شد. نتايج اين آزمايش نشان داد كه شناسايي لاين‌هاي با صفات كيفي مطلوب در برنامه‌هاي به‌نژادي در راستاي بهبود كيفيت نانوايي در دو شرايط عادي و تنش شوري امكان پذير است. به‌عنوان نتيجه‌گيري كلي، تنش شوري از طرفي با كاهش عملكرد دانه از طريق كاهش اندازه دانه و از طرف ديگر با بهبود كميت (محتواي گلوتن) و تقويت كيفيت (عدد زلني) گلوتن موجب افزايش محتوا و كيفيت پروتئين و در نتيجه افزايش كيفيت نانوايي شده است.