بهينه‏ سازي استخراج و ريزپوشاني تركيبات رنگي ضايعات فرآوري گزنه (Urtica dioica)

پژوهش حاضر، با هدف بهينه‌سازي استخراج و ريزپوشاني تركيبات رنگي موجود در ضايعات فرآوري گياه دارويي گزنه انجام‌شد. روش سطح پاسخ براي بررسي اثرات متغيرهاي مستقل غلظت حلال اتانول (با سه غلظت 100، 50 و 0%)، نسبت حلال به ماده اوليه (در سه نسبت30، 45 و 60 %) و سه زمان (hr 1، 4 و 7) و سه دماي (°C20، 40 و 60) بر راندمان استخراج، مقدار كلروفيل و فئوفيتين عصاره اتانولي عصاره رنگي گزنه انجام‌شد. شرايط بهينه استخراج براساس مدل‌هاي حاصل، عبارت بودند از نسبت حلال به ماده اوليه 33:67، غلظت حلال 100%، زمان استخراج 7h و دماي استخراج °C25. تحت شرايط بهينه، راندمان استخراج 7/99%، ميزان كلروفيل و فئوفيتين استخراج شده به ترتيب 54/75و341/54 mg/100gdry matter بود. به منظور پايدارسازي عصاره بهينه، ريزپوشاني با دو ديواره مالتودكسترين و پلي‌وينيل‌پيروليدون بوسيله خشك‌كن پاششي انجام شد. راندمان توليد ريزكپسول، رطوبت، دانسيته توده، خصوصيات رنگي و دماي انتقال شيشه‌اي ريزكپسول‌هاي عصاره رنگي گزنه مورد بررسي قرار گرفتند. ميزان پايداري تركيبات رنگي ريزكپسول‌ها طي 21 روز نگهداري در شرايط رطوبتي و دمايي مختلف ارزيابي شد. نتايج نشان داد خصوصيات فيزيكوشيميايي تركيبات رنگي ريزپوشاني شده با مالتودكسترين از پلي‌وينيل‌پيروليدون بهتر بود. مقدار تركيبات رنگي ريز كپسول‌ها طي 21 روز نگهداري كاهش يافت اما ريزپوشاني سبب حفاظت و پايداري بيشتر تركيبات رنگي در رطوبت‌ها و دماهاي مورد بررسي شد ريزكپسول حاوي ديواره مالتودكسترين در رطوبت نسبي 52 %و دماي °C4 كمترين ميزان كاهش تركيبات رنگي را داشت (ضريب تبيين بيش از 0/90) و به عنوان تيمار بهينه معرفي شد. هر دو ريزكپسول حاوي پلي‌وينيل‌پيروليدون و مالتودكسترين با داشتن دماي انتقال شيشه‌اي به ترتيب 121/35 و 82 درجه سانتيگراد، در دماي محيط پايدار بودند.