بررسي گوارش‌پذيري و توليد پروتئين ميكروبي جيره‌هاي داراي چند شكل دانه كتان به‌همراه دو سطح پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي در شرايط برون‌تني در نشخواركنندگان

سابقه و هدف: بررسي فراسنجه‌هاي تخمير به‌روش توليد گاز يكي از روش‌هاي رايج براي ارزيابي خوراك‌ها است و مي‌تواند بازتابي از الگوي تخمير در شكمبه باشد. روش توليد گاز در زماني نسبتا كوتاه مي‌تواند روند تخمير خوراك‌ها و تعداد زيادي نمونه را مورد بررسي قرار داده و همچنين جهت تعيين كمي‌و‌كيفي نرخ و ميزان هضم يك ماده خوراكي بكار رود. در سال‌هاي اخير، دانه و روغن كتان به‌واسطه غلظت بالاي اسيد آلفالينولنيك موجود در آن، به‌طور وسيعي به‌عنوان يك مكمل چربي در جيره‌هاي نشخواركنندگان مورد توجه قرار گرفته و استفاده شده‌است. اما يكي از نگراني‌هاي بسيار مهم در تغذيه دانه‌هاي روغني، اثر منفي اسيدهاي چرب غيراشباع آن‌ها بر تخمير شكمبه‌اي مي‌باشد. هدف از انجام اين مطالعه بررسي گوارش‌پذيري، توليد گاز و پروتئين ميكروبي جيره‌هاي داراي چند شكل دانه كتان (كتان سالم، كتان آسياب‌شده و يا كتان اكسترود‌شده) در سطح 10 درصد ماده خشك جيره و دو سطح بالا (40 درصد از كل پروتئين خام) و پايين (20 درصد از كل پروتئين خام) پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي بود.مواد و روش‌ها: دويست ميلي‌گرم نمونه با مايع شكمبه به‌همراه بافر انكوباسيون گرديد و توليد گاز در ساعات 2، 4، 6، 8، 10، 12، 24، 36، 48، 72، 96 و 120 اندازه‌گيري شد. جيره‌هاي آزمايشي 1: جيره شاهد بدون كتان با 20 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي ، 2: جيره شاهد بدون كتان با 40 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي، 3: جيره داراي 10 درصد كتان سالم با 20 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي، 4: جيرهداراي 10 درصد كتان سالم با 40 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي، 5: جيره داراي 10 درصد كتان آسياب‌شده با 20 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي، 6: جيره داراي 10 درصد كتان آسياب‌شده با 40 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي، 7: جيره داراي 10 درصد كتان اكسترودشده با 20 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي و 8: جيره داراي10 درصد كتان اكسترودشده با 40 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي بود. يافته‌ها: ميزان گاز توليدي در 96 ساعت با جيره‌هاي شاهد نسبت به ساير جيره‌ها (255/8 در مقابل 217/8، 198/1 و 200/4 ميلي‌ليتر در گرم ماده خشك، 0/001=P) و همچنين با 20 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي (255/5 در مقابل 210/1 ميلي‌ليتر در گرم ماده خشك، 0/049=P) بالاتر بود. گوارش‌پذيري حقيقي جيره‌هاي بدون كتان (684 در مقابل 568، 619 و 538 ميلي‌گرم در گرم ماده خشك) و نيتروژن آمونياكي توليدي با جيره‌هاي حاوي كتان آسياب‌شده نسبت به ساير جيره‌ها (1/12 در مقابل 0/41، 0/49 و0/21 ميلي‌گرم) بالاتر بود (P 0.01)اما نيتروژن ميكروبي توليدي با جيره‌هاي حاوي كتان آسياب‌شده نسبت به ساير جيره‌ها پايين‌تر بود (2/72 در مقابل 3/29، 3/36 و 3/45 ميلي‌گرم،(P 0.01). ماده خشك ناپديدشده (161/6 در مقابل 149/9 ميلي‌گرم)، نيتروژن متصل به الياف نامحلول در شوينده‌خنثي (1/63 در مقابل 1/35 ميلي‌گرم) و نيتروژن آمونياكي (0/76 در مقابل 0/35 ميلي‌گرم) با 40 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي و توليد نيتروژن ميكروبي (3/48 در مقابل 2/93 ميلي‌گرم) با 20 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي بالاتر بود (P 0.05).. نتيجه گيري: جيره‌هاي حاوي كتان سالم و اكسترودشده علي‌رغم پايين بودن ميزان گوارش‌پذيري آن‌ها، اما توليد پروتئين ميكروبي بالاتري را نشان دادند. از طرفي سطح 20 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي نيز بالاترين مقدار توليد گاز و پروتئين ميكروبي را نشان داد. بنابراين به‌نظر مي‌رسد از نقطه نظر اقتصادي و همچنين عملكرد جيره‌ها، استفاده از جيره حاوي 10 درصد كتان اكسترودشده به‌همراه 20 درصد پروتئين غيرقابل تجزيه شكمبه‌اي مي‌تواند مفيد و موثر باشد.