چيستي «مقام امن» در ادبيات عرفاني

در عرفان اسلامي و در ادبيات عرفاني گاه از مفهومي تحت عنوان «مقام امن» صحبت شده است. اين پژوهش كتابخانه‌اي درصدد بررسي چيستي «مقام امن» در متون عرفاني است. در سير نزول، هر عين خارجي، مقام امني دارد. يعني همان چيزي كه در عين ثابت و سرّ قدرش، براي او رقم خورده است. در سير صعود، سخن از مقامي است كه اگر سالك به آن دست يابد، ديگر خوف از دست دادن روحيات و بيرون رانده شدن از مسير سير و سلوك را ندارد. در اين مقام، سالك الي الله در ساحل امن است و از سبكباراني خواهد بود كه بيم قبض و تلوين معنوي براي او نيست، چه برسد به آنكه خوف و حزن دنيايي او را آزار دهد. در متون ديني نيز كليدواژه «مقام امين» و همچنين عنوان «مقام محمود» بي‌شباهت با «مقام امن» موردنظر عارفان اديب و شاعر مسلمان نيست. هركدام از منازل سير، سطح مورد انتظاري دارد كه هرگاه سالك به آن سطح برسد به مقام امن آن منزل رسيده و مي تواند وارد منزل بعدي سيروسلوك بشود. گاهي نيز عارفان صحبت از مقامي در طول ساير منازل و مقامات مي كنند كه از آن تحت عنوان «مقام امن» ياد كرده‎اند. مقامي كه سالك با رسيدن به آن هيچ‌گاه بي‎قرار نمي شود و خوف و حزن دوري از نزد خدا را نخواهد داشت. فرضيه ي وجود «مقام امن» و بيان چيستي آن در ادبيات عرفاني، مسئله‌ي پژوهش حاضر است.