معيار تفكيك جرايم «مختلف» از جرايم «غيرمختلف» در اعمال قواعد تعدد مادي جرم

نحوۀ تعيين مجازات براي مرتكبين جرايم متعدد همواره موضوع مباحث نظري و تحولات تقنيني بوده است. قانون‌گذار ايران در آخرين تحولات ناشي از قانون كاهش مجازات حبس تعزيري مصوب 1399، با تفكيك ميان جرايم «مختلف» از غير آن در وضعيت تعدد مادي جرم، احكام متفاوتي مقرر داشته اما از تعيين معيار و ضابطه براي تفكيك اين دو دسته جرايم از يكديگر استنكاف ورزيده است كه همين امر موجب تشتت آرا و رويه‌ها در اين خصوص مي‌گردد. در اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي چهار ضابطه جهت شناسايي جرايم غيرمختلف تبيين و نقد شده‌اند: وحدت عنوان مجرمانه، وحدت عنصر قانوني، وحدت عناصر متشكلۀ جرم، وحدت عناصر متشكله و مجازات. در پايان با توجه به ايرادات و مزاياي هريك از اين تفاسير، ضابطۀ وحدت عناصر متشكله و مجازات به‌جهت سازگاري با اصول حاكم بر حقوق كيفري و تفسير مضيق نصوص جزايي، بيش از ساير تفاسير، كاشف نظر مقنن دانسته شده و به‌عنوان ديدگاه مختار، معرفي گرديده است.