بررسي ويژگيهاي سبكي منشآت وحيد قزويني

زمينه و هدف : ميرزا محمدطاهر وحيد قزويني از شاعران و نويسندگان قرن يازدهم هجري، آثار زيادي در نظم و نثر از خود به يادگار گذاشته است. «منشآت» يكي از آثار منثور اوست. با توجه به جايگاه منشيان در دربار حاكمان، ميتوان گفت «منشآت» از منابع مهم مطالعاتي دربار‌ه تاريخ، فرهنگ و تمدن ايراني محسوب ميشوند و نظر به اينكه «منشآت» وحيد قزويني تا به حال چاپ نشده است، ضرورت تحقيق درباره آن احساس ميشود. هدف از اين پژوهش معرفي منشآت وحيد قزويني و بررسي ويژگيهاي سبكي آن است. روش مطالعه: روش پژوهش توصيفي ‌ـ تحليلي است. يافته ها: منشآت وحيد قزويني ازلحاظ محتوايي داراي اهميت تاريخي بسيار در ارتباط با حكومت صفويان ميباشد. ساختار نامه ها متشكل است از ديباچه كه معمولاً عبارت‌پردازانه و مسجّع است. منشآت وحيد قزويني از ديدگاه زباني بسبب توجه نويسنده به آراستگي ظاهري كلام، بسيار حائز اهميت است؛ از لحاظ لغوي، كثرت لغات و تركيبات عربي، تركيبهاي فارسي، كاربرد برخي لغات تركي، كاربرد مترادفات متعدد، كثرت جمعهاي مكسّر و كاربرد لغات در معنا و ساختار خاصّ، جالب توجّه است. از لحاظ نحوي، تقديم فعل، فاصله افتادن بين دو جزء فعل مركب، آوردن فعل تابع‌پذير با مصدر مرخّم، كاربرد فعل وصفي بصورت مكرّر، آوردن مضارع اخباري و مضارع التزامي بدون «مي» و «ب»، بكارگيري حروف اضافه در معناي قديمي آنها، آوردن «را» در معاني مختلف و برخي ويژگيهاي نحوي ديگر در منشآت بچشم ميخورد. و ازلحاظ آوايي انواع سجع، انواع جناس، موازنه و ترصيع، اعنات قرينه، عكس، واج آرايي، تتابع اضافات و... براي آراستگي ظاهري و آهنگين كردن زبان، مورد استفاده قرار گرفته اند. نتيجه گيري: سبك نوشتاري منشآت وحيد قزويني، ادامه سنّت منشيان و دبيران درباري است كه به شيوه كاملاً فنّي و مصنوع نوشته شده و گرايش به سادگي در آن ديده نميشود. هدف نويسنده فقط بيان معنا نيست بلكه هنرنمايي شاعرانه و خودنمايي در فنّي و دشوارنويسي در نثر او بروز دارد؛ باوجوداين، هنوز برخي كهنگيهاي زباني كه مربوط به نثرهاي مرسل است در متن كتاب بچشم ميخورد.