بررسي موقعيت «روايت شنو» در آثار جلال آل احمد

زمينه و هدف: نقش روايت شنو در آفرينش داستان، چنان اساسي است كه نبودش مساوي با مرگ جهان داستاني است. در كنار صداي غالب راوي، صداي ديگري كه به گوش مخاطب ميرسد، صداي روايت شنو است. روايت شنو به چند شكل خودنمايي ميكند و يكي از چهار نقش اصلي در روايت (نويسندۀ واقعي، خوانندۀ واقعي، راوي و روايت شنو) است؛ ازاين‌رو آگاهي از آن ميتواند به شناخت ويژگيهاي متن روايي منجر شود. پژوهش حاضر با نگاهي متمركز به نظر روايت‌شناسي به تحليل روايت شنو با استفاده از آثار نويسندۀ مطرح ايران، جلال آل احمد، برآمده است. روش مطالعه: اين پژوهش به روش توصيفي – تحليلي صورت گرفته است. يافته ها: روايت شنو در آثار آل احمد درون داستاني است. در فضاي داستاني اين نويسنده، روايت شنو هم نقش راوي را برعهده دارد و هم روايت شنو بطور غيرمستقيم و با طرح پرسش و شبه پرسش مورد خطاب راوي قرار گرفته است و در بخشهايي از آثار اين نويسنده راوي بر افكار و ذهنيات روايت شنو تسلط يافته است. نتيجه گيري: در مجموعۀ داستانهاي مورد بررسي، شاهد روايت شنوِ درون داستاني هستيم. راوي براي روايت داستانهايش در بخشهاي زيادي از داستان، روايت شنو را بعنوان شخصيت انتخاب ميكند و او را در موقعيتها و مواجه با حوادث و رويدادهايي كه براي يك شخصيت پيش مي‌آيد، قرار ميدهد.