ويژگيهاي سبكي قصايد و غزليات محمّد يوسف كلهر كرمانشاهي

زمينه و هدف: مهمترين عامل براي معرفي يك اثر ادبي بررسي سبك‌شناسي است؛ چراكه سبك‌شناسي يكي از راه هاي نقد روشمند است كه ميتواند متون ادبي را مورد بررسي قرار دهد. محمّديوسف كلهركرمانشاهي متخلّص به يوسف، شاعر و نويسنده خوش‌قريحه قرن سيزدهم هجري و از سخنوران توانمند دوره بازگشت ادبي است كه جايگاه علمي و ادبيش، آنچنان كه سزاوار اوست، مورد تحقيق و كنكاش قرار نگرفته است. او داراي آثار ارزشمندي به نظم و نثر است. از جمله آثار او ديوان اشعاري است كه در قالبهاي گوناگون قصيده، غزل، مثنوي، قطعه و تركيب بند سروده شده ‌است. هدف اصلي اين پژوهش تحليل سبك شناسي قصايد و غزليات يوسف است كه علاوه بر آشكار كردن شگردهاي زباني، ادبي و فكري اين شاعر، به كشف برخي از حقايق تاريخي و فرهنگي ايران نيز منجر خواهد شد. روش مطالعه: پژوهش فعلي با توجه به ماهيت نظري آن بر مبناي مطالعات كتابخانه اي و به سبك توصيفي – تحليلي صورت پذيرفته است. جامعه و محدودۀ مدنظر در آن ديوان محمديوسف كلهركرمانشاهي به تصحيح، شرح، تحشيه و تعليقۀ محمدابراهيم مالمير و آزاده حسين زاده است كه انتشارات انصاري آن را منتشر كرده است. يافته ها: نوآوري‌هاي يوسف در زمينه واژگان و تركيبات ابداعي سبب شده اشعار او در ميان هم نوعانش از نمود خاصي برخوردار شود. مضامين عاشقانه، آييني، عرفاني، مدح و مفاخره از انديشه هاي مسلّط بر اشعار او بشمار ميروند. همچنين تشبيه، تلميح، كنايه و تشخيص از برجسته ترين صور خيالي هستند كه با بسامد بالايي در اشعار او بكار رفته اند. نتيجه گيري: بررسي شاخصه هاي اصلي اين اشعار گوياي آن است كه زبان شعري يوسف عمدتاً ساده، پخته، دلنشين و عاري از عيوب فصاحت و بلاغت است. اين اثر هرچند متأثر از سبك خراساني و عراقي است، بكار بردن سبك شخصي در آن توسط شاعر، علت اصلي برجستگي آن بشمار ميرود. در سطح زباني استفاده از بحرهاي هزج، مجتث و رمل باعث رواني شعر يوسف شده است. در سطح ادبي تشبيه، استعاره، كنايه و بديع نسبت به ساير آرايه هاي ادبي، از بسامد بيشتري برخوردارند و در سطح فكري مضامين عاشقانه، عارفانه، مذهبي و آييني، نوجويي و مفاخره بيشتر مشاهده ميشود.