تصحيح بيتهايي از عنصري

زمينه و هدف: ميراث مكتوبي كه از گذشتگان باقي مانده است، يكي از مهمترين اركان تشكيل‌دهندۀ فرهنگ و تمدن در جوامع بشري بشمار مي آيد و تا زماني كه اين ميراث بصورت دقيق و علمي تصحيح و منتشر نشود، چهرۀ فرهنگي هيچ ملتي بصورت كامل آشكار نميشود. بنابراين تصحيح و احياي نسخه هاي خطي كه همانند زنجيره هاي مستحكمي ديروز و امروز را بهم پيوند زده اند، از اولويتهاي ادب‌پژوهان است. يكي از نمونه هاي اين ‌گونه آثار ديوان عنصري، ملك الشعراي دربار محمود غزنوي و يكي از بزرگترين مديحه سرايان و قصيده پردازان شعر فارسي است. باوجود اينكه اين ديوان تاكنون دو بار توسط يحيي قريب و محمد دبيرسياقي تصحيح و چاپ شده است، اما چون نسخه هايي كه در دسترس آنها بوده، نسخه هاي معتبري نيستند، در هر دو چاپ اشكالاتي ديده ميشود. روش مطالعه: در اين پژوهش نظري كه به شيوۀ كتابخانه اي انجام شده است، با روش توصيفي-تحليلي و با تكيه بر چاپ دبيرسياقي و نسخه هايي كه بدانها دست يافته ايم، تصحيح بيتهايي از ديوان عنصري به دور از ذوق و سليقۀ شخصي و بر مبناي ويژگيهاي سبكي شاعر و معاصران او آورده شده است. يافته ها: سروده هاي عنصري تاكنون دو بار، توسط يحيي قريب و محمد دبيرسياقي تصحيح شده كه هر دو تصحيح همراه با اشكالاتي است كه خواننده را از دريافت معناي دقيق اشعار او بازميدارد و اين بدان سبب است كه اين دو مصحح برخي از نسخه هاي موجود از ديوان عنصري را نديده اند. نتيجه گيري: با مراجعه به نسخه هاي خطي متعددي كه بدانها دست يافته ايم و با توجه به برخي ويژگيهاي سبكي عنصري و معاصران او اين نتيجه بدست آمد كه اشكالات واردشده در تصحيحهاي انجام‌شده از سروده هاي عنصري، يا ناشي از اشتباه كاتبان بوده يا مصححان.