برآورد جداگانه اجزاي تبخير و تعرق ذرت با استفاده از مدل‌هاي تجربي در شرايط تنش آبي

در برنامه‌ريزي آبياري، اجزاءِ تبخير- تعرق شامل نياز آبي واقعي گياه (تعرق) و تلفات آب (تبخير) نقش  دارند. در اين پژوهش، براي مديريت كم‌آبياري، مقادير اجزاءِ تبخير- تعرق ذرت در شرايط تنش آبي شبيه‌سازي شد. تنش آبي از طريق كاهش آب خاك نسبت به حد آب سهل‌الوصول اعمال شد. تيمارها شامل تخليه مجاز آب خاك در چهار سطح(I0) 40% ، 55%(I1) ، (I2) 70% و (I3) 85% از كل آب قابل استفاده خاك بود. مقادير تبخير تعرق ذرت و اجزاءِ آن (مقدار تبخير و مقدار تعرق به‌طور جداگانه)، در بستر كشت ميني‌لايسيمتر اندازه‌گيري شد. جمع مقادير تبخير تعرق، جزء تعرق و جزء تبخير (در كل دوره رشد ذرت) به ترتيب برابر با 443، 319 و 124 ميلي‌متر (I0)، 401، 282 و 119 ميلي‌متر (I1)، 303، 211 و 92 ميلي‌متر (I2) و 201، 127 و 74 ميلي‌متر (I3) بود. كمبود آب خاك باعث كاهش مقدار تبخير تعرق و اجزاءِ آن نسبت به حالت رايج در منطقه (تيمار I0) شد. كاهش تلفات تبخير از نكات مطلوب در اين شيوه كم‌آبياري (دور آبياري بلند) بود. براي شبيه‌سازي مقادير تعرق و تبخير، از داده‌هاي تبخير تعرق (در تيمار I0)، ضرايب تنش تبخير تعرق (Ks) و حساسيت مرحله رشد گياه (Kpi) و كاربرد توابع خطي، نمايي، لگاريتمي، درجه دوم و تواني، به‌عنوان مدل‌هاي رگرسيوني استفاده شد. با استفاده از داده‌هاي واقعي، ضرايب مجهول در توابع توسط نرم‌افزار SPSS برآورد شد و مدل‌هاي رگرسيوني ايجاد شد. آماره‌هاي ارزيابي مدل‌ها نشان دادند كه تابع خطي با ضريب تبيين (R2) 91.0 و تابع درجه دوم با ضريب تبيين (R^2) 874.0، به‌ترتيب، مدل‌هاي بهينه براي برآورد مقدار تعرق و تبخير در شرايط تنش آبي بوده‌اند. از طريق برآورد جداگانه اجزاءِ تبخير تعرق ذرت، مي‌توان نياز آبي واقعي گياه و تلفات تبخير را دقيق‌تر برآورد كرد. در اين‌صورت معيار مناسبي براي برنامه‌ريزي آبياري و محاسبه راندمان مصرف آب در دست خواهد بود.