بررسي رخساره‌هاي رسوبي و مشخصه‌هاي هيدروشيميايي نهشته‌هاي كربناته آب اسك، جنوب شرق آتشفشان دماوند

چشمه‎هاي آهك‎ساز آب اسك در فاصله 85 كيلومتري شمال شرقي تهران در دامنه شرقي آتشفشان دماوند واقع شده‎اند. نهشته‎هاي اين چشمه‎‌ها، بيشتر به‌صورت تراورتن‌ ديده مي‌شوند. بررسي‌هاي ميكروسكوپي حاكي از وجود چهار رخساره غيرزيستي و تعداد دو رخساره زيستي در تراورتن‌هاي آب اسك است. بر اساس توالي رسوب‌گذاري و ‌رخساره‌هاي سنگي و همچنين با دور شدن از چشمه‌ها سه نوع مختلف تراورتن در منطقه شناسايي شد (تراورتن‌هاي نوع اول با مورفولوژي دهانه‌اي و كانالي، تراورتن‌هاي نوع دوم با مورفولوژي حوضچه‌اي، سدي و آبشاري و تراورتن‌هاي نوع سوم يا لامينه‌اي). بر روي نمودار δ13C در مقابل δ18O (VPDB)، اين تراورتن‌ها در دو رده اُنكوييد و قشرهاي بلورين از نظر سنگ‌رخساره قرار مي‌گيرند. براساس رخساره‌هاي شناسايي شده، اين چشمه‌ها گرمابي هستند و در رده چشمه‌هاي ترموژن قرار مي‌گيرند. مقادير مثبت ضريب اشباع شدگي لانژليه (LSI) براي چشمه‌هاي پشنك، نادعلي و زاغ بيانگر فوق اشباع بودن اين نمونه‌ها نسبت به كربنات كلسيم است و همين موضوع موجب رسوب‌گذاري قابل توجه در اطراف چشمه‌هاي مورد نظر شده است. در مقابل، مقدار LSI منفي در چشمه سر پل به تحت اشباع بودن آب نسبت به كربنات كلسيم اشاره دارد. بنابراين به نظر مي‌رسد نقش اين چشمه در رسوب‌گذاري تشكيلات تراورتني در اين منطقه كمتر از ساير چشمه‌ها است. همچنين موقعيت نمونه‌ها بر روي نمودار بهينه شده گيبس و نمودار ون ويردام نشان مي‌دهد، برهمكنش آب با سنگ‌هاي كربناته و تا حدودي سيليكاته به‌عنوان مهم‌ترين منبع تأمين عناصر كلسيم و سديم در اين منطقه شناخته مي‌شوند.