تحليل قابليت دسترسي نظام سكونت و فعاليت به شبكه حمل ‌و نقل با رويكرد عدالت فضايي؛ مورد مطالعاتي منطقه كلان ‌شهري تهران

با پايان هزاره‌ دوم ميلادي مناطق كلان شهري با جذب جمعيت و فعاليت با دگرگوني‌هاي بنياديني روبه‌رو شده‌اند؛ از مهم‌ترين پيامدهاي اين فرآيند، مي‌توان به بي‌عدالتي در توزيع فرصت‌هاي شغلي و عدم‌دسترسي گروه‌هاي جمعيتي و سكونتگاه‌هاي حاشيه‌اي به آن‌ها اشاره كرد. هدف از اين پژوهش سنجش قابليت دسترسي به شبكه‌ي حمل‌ و نقل براي گروه‌هاي جمعيتي با بيشترين نياز در منطقه كلان‌شهري تهران مي‌باشد. در راستاي اين امر از راهبرد استقرايي و روش پژوهش كمي براي پاسخ‌گويي به پرسش‌هاي پژوهش استفاده مي‌كند. داده‌هاي گردآوري ‌شده از مركز آمار و سازمان راهداري و حمل‌ و نقل جاده‌اي ايران با استفاده از سيستم مختصات تحرك بالقوه و قابليت دسترسي به اشتغال با روش‌هاي تجمعي و گرانشي و، عدم‌ كارايي قابليت دسترسي با استفاده از شاخص انصاف قابليت دسترسي در نرم‌افزارهاي Arc GIS و Excel تحليل شده‌اند. يافته‌ها حاكي از آنند كه قابليت دسترسي به اشتغال در منطقه كلان ‌شهري تهران، با فاصله از نوار مركزي كاهش مي‌يابد و بسياري از پهنه‌هاي شمالي و شمال غربي با عدم‌ كارايي قابليت دسترسي مواجه هستند. درصد افراد زيرآستانه‌هاي بسندگي به ترتيب با كاهش آستانه‌ي بسندگي از 50% تا 10% از حدود 48% به حدود 2% و سهم پهنه‌هاي زيرآستانه از 3.5% به حدود 1% كاهش مي‌يابد. سهم جمعيت زيرآستانه از كل جمعيت براي آستانه‌هاي مذكور در در آستانه‌ي 50% حدود 13% و در آستانه‌ي 10%به 0.5% مي‌رسد؛ اين گروه‌هاي جمعيتي به صورت بالقوه مستحق بهبود در قابليت دسترسيِ‌شان هستند. در نهايت با جمع‌بندي روش‌ها در آستانه‌هاي بسندگي پنج‌گانه، سكونتگاه‌هاي آسارا، طالقان، لواسان بزرگ، نساء، برغان، جوستان، پايين طالقان و ميان طالقان با جمعيتي بالغ بر 47678 نفر در اولويت بهبود قابليت دسترسي در سطح منطقه اي قرار دارند.