معرفي محيط كشت جامد درون شيشه‌اي ارزان براي توليد گياهچه‌هاي پر‌كيفيت اركيده فالانوپسيس

سابقه و هدف: گياهان اركيده به‌ويژه اركيده‌هاي فالانوپسيس به‌عنوان يكي از محبوب‌ترين گياهان زينتي در بازار‌هاي جهان شناخته مي شوند. تنها راه توليد گياهچه‌هاي اين اركيده استفاده از سيستم كشت درون شيشه‌اي است. توليد كنندگان اين گياه مجبور به خريد و واردات آن از شركت‌هاي خارجي هستند. در حال حاضر افزايش هزينه‌هاي توليد و پرورش گياهچه‌ها در كشور كه نيازمند خريد مواد شيميايي وارداتي براي ساخت محيط‌هاي كشت درون شيشه‌اي است، موجب ايجاد مشكل براي توليدكنندگان داخلي اين محصول شده است. بنابراين ساخت محيط كشت مناسب و كم هزينه براي توليد نشاء كشت بافتي ارزان و پر‌كيفيت در مقياس انبوه تجاري، انگيزه اصلي انجام پژوهش حاضر بود. مواد و روش‌ها: در اين پژوهش، پروتوكورم‌هاي پنج ميلي‌متري به‌عنوان ريز‌نمونه در هشت تيمار محيط كشت نيم غلظت موراشيگ و اسكوگ (شاهد)، FAST و شش نوع محيط كشت دست‌ساز با استفاده از كودهاي ارزان ساخت داخل كشور كه با شماره‌هاي يك تا شش ( M6تاM1) نام‌گذاري شدند و در سه تكرار در قالب طرح كاملا تصادفي، كشت شدند. ريزنمونه‌ها هر30 روز يكبار واكشت شدند و وزن تر كل آن‌ها ثبت گرديد. همچنين سه ماه پس از كشت، برخي صفات فيزيولوژيك (وزن تر و خشك كل، وزن خشك برگ و ريشه)، زيست-شيميايي (غلظت رنگيزه‌هاي فتوسنتزي، آنتوسيانين و كربوهيدرات محلول، ذخيره‌اي و كل) و همچنين حداكثر كارايي فتوسيستم II در گياهچه‌ها مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه گياهان كشت شده در محيط‌هاي كشت مختلف در تمامي صفات در سطح احتمال يك درصد، داراي اختلاف معني‌دار بودند. بيشترين وزن تر و خشك كل، ميزان رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و حداكثر كارايي فتوسيستم II، در محيط كشت‌هاي M5 و M6 و كمترين آن‌ها در M2 اتفاق افتاد. همچنين M6 با داشتن 155.7 و 1/2 MS با دارا بودن 40.2 ميلي‌گرم بر گرم، به‌ترتيب بيشترين و كمترين محتواي كربوهيدرات كل را به همراه داشتند. بيشترين (31.3 ميكرو‌مول بر گرم) و كمترين (14.9 ميكرو‌مول بر گرم) محتواي آنتوسيانين نيز به‌ترتيب در محيط كشت‌هاي M2 و 1/2 MS مشاهده شد. نتيجه‌گيري: با افزودن پودرموز و ذغال فعال به محيط‌هاي كشت ارزان M5 (300000 ريال و 7.15 دلار) و M6 (440000 ريال و 10.52 دلار) در مقايسه با محيط‌هاي كشت معمول اركيده (1/2 MS وFAST) و كاهش هزينه‌هاي كشت درون شيشه‌اي به‌ترتيب به مقدار 23 و 12 درصد به‌عنوان محيط كشت‌هاي جامد كم‌هزينه مناسب جهت رشد و پرورش گياهچه‌هاي اركيده‌هاي فالانوپسيس انتخاب شدند كه با توجه به منحني قسم‌بندي زيست توده مي‌توان محيط كشت M6 را به‌دليل توليد گياهان خوش فرم‌تر در مقايسه با همه محيط‌هاي كشت به عنوان محيطي ارزان و مناسب معرفي نمود.