تأثير تنش خشكي بر ويژگي هاي ريخت شناسي و زيست - شيميايي برخي گونه هاي گل سوسن در شرايط درون شيشه اي

سابقه و هدف، تنش هاي محيطي سبب ايجاد تغييراتي در رشد و نمو گياهان مي شود و تنش خشكي از مهم ترين عوامل محدود كننده رشد گياهان در جهان مي باشد و متداول ترين تنشي است كه بخش زيادي از اراضي جهان را تهديد و باعث كاهش محصولات مختلف مي شود. استفاده از شيوه هاي كشت بافت گياهان در شرايط آزمايشگاهي نسبت به كشت هاي مزرعه اي محيط كنترل شده اي را براي مطالعات فيزيولوژيكي مانند اثرات تنش خشكي با استفاده از گياهان فراهم كرده است تا با مديريت عوامل محيطي بتوان به حداكثر محصول دست يافت. بنابراين در اين پژوهش اثر تنش خشكي درون شيشه اي بر رشد سه گونه از گل سوسن و برخي تركيبات آن مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روش ها: اين پژوهش در قالب آزمايش فاكتوريل و به صورت طرح كاملاً تصادفي در آزمايشگاه كشت بافت و بيوتكنولوژي دانشگاه محقق اردبيلي به منظور غربالگري درون شيشه اي گونه گل سوسن نسبت به تنش خشكي انجام گرديد فلس هاي سوخك درون شيشه اي در محيط كشت پايه MS حاوي غلظت هاي مختلف پلي اتيلن گليكول ٦٠٠٠ ( ۰، ۵، ۱۰، ۲۰ و ٤۰ گرم در ليتر) كشت گرديد پس از دو ماه شاخص هاي ريخت شناسي گياهچه هاي باززايي شده مانند ارتفاع گياهچه طول و تعداد ،برگ تعداد سوخك تعداد ريشه و وزن تر و همچنين شاخص هاي بيوشيميايي مانند ميزان پرولين، كربوهيدرات هاي محلول، فنل ،فلاونوئيد ،آنتوسيانين، كلروفيل و كاروتنوئيد در هر يك از تيمارها به صورت جداگانه اندازه گيري و مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته ها: در پژوهش حاضر از بين سه گونه مورد مطالعه فقط ريز نمونه هاي L regale برگ باززايي كرد نتايج نشان داد كه ارتفاع گياهچه، تعداد و طول ،برگ، تعداد سوخك و تعداد ريشه و وزن تر گياهچه ها با افزايش تنش خشكي كاهش يافت بيشترين تعداد سوخك از L. ledebourii بيشترين تعداد ريشه از L regale. و بيشترين وزن تر از گياهچه هاي به دست آمد. بيشترين مقدار فنل و كاروتنوئيد از L regale و بيش ترين مقدار پرولين از ledebourii حاصل شد در حالي كه L. singtauense نسبت به گونه هاي ديگر از فلاونوئيد آنتوسيانين و كلروفيل بيشتري برخوردار بود طبق نتايج به دست آمده ميزان پرولين، فلاونوئيد و آنتوسيانين همبستگي مثبتي با ميزان تنش خشكي داشت اما بيشترين ميزان كربوهيدراتهاي محلول و فنل از تيمار ۱۰ گرم در ليتر پلي اتيلن گليكول و بيشترين مقدار كاروتنوئيد نيز از غلظت ۵ گرم در ليتر پلي اتيلن گليكول به دست آمد. نتيجه گيري: در شرايط كمبود آب گل سوسن يك سري تغييرات ريخت شناسي - فيزيولوژيكي را جهت كاهش اثرات مضر تنش خشكي به عنوان سازوكارهاي تحمل به خشكي ايجاد مي كند. در اين پژوهش تنش خشكي حاصل از پلي اتيلن گليكول در شرايط درون شيشه اي با تأثير بر فرآيندهاي فيزيولوژيكي زيست شيميايي و هورموني شاخص هاي رشدي گياهچه هاي گونه هاي گل سوسن را كاهش داد در حالي كه ميزان شاخص هاي زيست - شيميايي تجمع پيدا كردند بنابراين افزايش پرولين كربوهيدرات هاي محلول و متابوليت هاي ثانويه علاوه بر افزايش عملكرد دارويي ،محصول نوعي ساز و كار تحمل به تنش خشكي در گل سوسن ريشه و وزن تر گياهچه ها با افزايش تنش خشكي كاهش يافت بيشترين تعداد سوخك از ledebourii . بيشترين تعداد ريشه از L regale. و بيشترين وزن تر از گياهچه هاي به دست آمد. بيشترين مقدار فنل و كاروتنوئيد از L regale و بيش ترين مقدار پرولين از ledebourii حاصل شد در حالي كه L. singtauense نسبت به گونه هاي ديگر از فلاونوئيد آنتوسيانين و كلروفيل بيشتري برخوردار بود طبق نتايج به دست آمده ميزان پرولين، فلاونوئيد و آنتوسيانين همبستگي مثبتي با ميزان تنش خشكي داشت اما بيشترين ميزان كربوهيدراتهاي محلول و فنل از تيمار ۱۰ گرم در ليتر پلي اتيلن گليكول و بيشترين مقدار كاروتنوئيد نيز از غلظت ۵ گرم در ليتر پلي اتيلن گليكول به دست آمد. نتيجه گيري: در شرايط كمبود آب گل سوسن يك سري تغييرات ريخت شناسي - فيزيولوژيكي را جهت كاهش اثرات مضر تنش خشكي به عنوان سازوكارهاي تحمل به خشكي ايجاد مي كند. در اين پژوهش تنش خشكي حاصل از پلي اتيلن گليكول در شرايط درون شيشه اي با تأثير بر فرآيندهاي فيزيولوژيكي زيست شيميايي و هورموني شاخصهاي رشدي گياهچه هاي گونه هاي گل سوسن را كاهش داد در حالي كه ميزان شاخصهاي زيست - شيميايي تجمع پيدا كردند بنابراين افزايش پرولين كربوهيدرا تهاي محلول و متابوليت هاي ثانويه علاوه بر افزايش عملكرد دارويي ،محصول نوعي ساز و كار تحمل به تنش خشكي در گل سوسن مي شود.