بوم شناسي جوانه‌زني و سبز شدن بذر علف هرز مهاجم نيلوفر وحشي(.Ipomoea purpurea L) در استان گلستان

سابقه و هدف: نيلوفروحشي (Ipomoea purpurea L.) يكي از مهترين علف هاي هرز خسارت زا در محصولات تابستانه در استان گلستان است. جوانه‌زني از مهمترين مراحل زندگي گياهان محسوب مي‌شود و بررسي عوامل محيطي موثر بر جوانه‌زني علف‌هاي هرز جهت مديريت صحيح‌تر آنها الزامي مي‌باشد. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسي اثر برخي عوامل محيطي و مديريتي بر جوانه‌زني و سبزشدن نيلوفروحشي آزمايش‌هايي در آزمايشگاه‏ و گلخانه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان در سال 1396 انجام شد. در اين مطالعه پاسخ نيلوفر وحشي به دماي ثابت (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سانتي‏گراد) ، متناوب (5:15، 10:20، 15:25، 20:30، 25:35) ، دماي بالا (دماهاي50، 80 و 100 درجه سانتي‏گراد به مدت 5 و 10 دقيقه)، خشكي (صفر، 0.2، 0.4، 0.6، 0.8، 1 مگاپاسكال)، شوري (صفر، 0.2، 0.4، 0.6، 0.8، 1 ، 1.2 و 1.4 مگاپاسكال) ، اسيديته ( 4، 5، 6، 7، 8، 9)، عمق كاشت (0، 1، 2، 3، 5، 7، 9 ، 11، 13، 15و 17 سانتي‏متر) و غرقاب ( صفر، 3، 5 و 7روز ) مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها: دماي ثابت و متناوب اثر معني داري بر درصد جوانه زني نيلوفر وحشي داشت. بيشترين درصد جوانه‌زني در دماهاي ثابت 30 و 35 درجه سانتيگراد و در دماي متناوب 25: 15 و 30: 20 درجه سانتيگراد (روز/شب) مشاهده شد. براساس مدل دندان دماهاي كاردينال جوانه زني اين گياه شامل دماهاي پايه، مطلوب فوقاني، تحتاني و سقف به ترتيب، 7، 30 ، 35 و 44 درجه سانتي‌گراد برآورد گرديد. جوانه‌زني بذور نيلوفروحشي با افزايش شوري و خشكي كاهش يافت. غلظتي از نمك كلريد سديم و پلي‌اتيلن‌گلايكول كه باعث كاهش 50 درصد جوانه‌زني اين گياه شد به ترتيب معادل 1.06 و 0.45 مگاپاسكال بود. اين امر نشان مي دهد كه اين گياه به شوري مقاوم بوده و احتمال توسعه آن در اراضي شور كشور وجود دارد. جوانه‌زني اين گياه در pH هاي خنثي و قليايي به‌طور معني‌داري بيشتر از pH هاي اسيدي بود. در دماهاي بالا، درصد جوانه زني و زنده ماني بذرها كاهش يافت. درصد سبز شدن بذر نيلوفروحشي در اعماق دفن 1 تا 7 سانتي‌متر تفاوت معني‌داري با هم نداشتند (92 تا 100 درصد). با افزايش عمق از 9 به 13 سانتي‌متر درصد سبز شدن به‌طور معني‌داري كاهش يافت و هيچ بذري از عمق 15 سانتي‌متري سبز نشد. بنابراين استفاده از روش‌هاي بي خاكورزي و كم خاكورزي نمي‌واند در مديريت اين علف‌هرز تاثير زيادي داشته باشد؛ مگر اين كه از شخم عميق‌تر براي اين كار استفاده شود. نتايج نشان داد كه جوانه‌زني بذرهاي اين گياه به تنش غرقاب بسيار حساس مي‌باشند.نتيجه گيري: نتايج تحقيق حاضر نشان داد كه عوامل محيطي تأثير بسزايي بر جوانه‌زني و سبز شدن نيلوفروحشي دارد و از آنها مي توان در طراحي سناريوهاي مديريتي موثر بهره برد.