اثر ساليسليك‌اسيد و ملاتونين بر كلروفيل ‌فلورسانس و رشد اوليه گوجه‌فرنگي گلخانه‌اي در تنش شوري

سابقه و هدف: امروزه صنعت كشت و كار گياهان گلخانه‌اي در ايران بسيار مورد توجه قرار گرفته است و كشت وسيع گوجه‌فرنگي گلخانه‌اي براي تامين نياز بازار داخلي و صادراتي انجام مي‌گيرد. ميزان شوري آب آبياري، يكي از عوامل محدود‌ كننده كشت و كار محصولات گلخانه‌اي در مناطق خشك و نيمه خشك است. در اين پژوهش اثر ملاتونين و ساليسليك اسيد در كاهش اثرات مخرب تنش شوري ناشي از آب آبياري در مراحل اوليه رشد گوجه‌فرنگي گلخانه‌اي مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روش‌ها: در يك آزمايش اسپليت پلات فاكتوريل بوته‌هاي گوجه‌فرنگي رقم گلدي در محيط كشت هيدروپونيك تحت شوري ناشي از كلريد سديم در غلظت‌هاي صفر، 50، 100 ميلي مولار به عنوان فاكتور اصلي قرار گرفتند و محلول‌پاشي برگساره‌اي با تنظيم كننده‌هاي رشد ملاتونين (0 و 10 ميكرو مولار) و ساليسليك اسيد (0، 1.5 و 2.5 ميلي مولار) به صورت دو فاكتور فرعي و سه تكرار انجام گرديد. در مراحل قبل از گلدهي (يك ماه بعد از انتقال به گلدان) ارتفاع اندام هوايي، قطر ساقه بوته ها و طول و تعداد برگ ها اندازه‌گيري شد. دو ماه بعد از كشت، ميانگين وزن ميوه، تعداد گل در گل‌آذين و تعداد ميوه در بوته مورد ارزيابي قرار گرفت. هم‌چنين پارامترهاي فلورسانس شامل فلورسانس كمينه (ّFo)، فلورسانس بيشينه (Fm)، فلورسانس متتغيير (Fv) و عملكرد كوانتومي فتوشيميايي(YII) اندازه‌گيري شدند. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه شوري باعث كاهش معني‌دار رشد رويشي و زايشي گوجه‌فرنگي در شرايط گلخانه‌اي گرديد ولي ساليسليك اسيد اثر معني‌داري روي ويژگي‌هاي رويشي و زايشي در مراحل اوليه رشد نشان نداد. ملاتونين به طور معني‌داري ويژگي‌هاي رشد بوته‌هاي گوجه‌فرنگي از قبيل طول و تعداد برگ، ارتفاع گياه و قطر ساقه را در يك ماه اوليه رشدي افزايش داد (P 0.01). نتايج همچنين نشان داد كه ملاتونين تاثير معني‌داري بر افزايش تعداد گل در گل‌آذين و تعداد ميوه در بوته در دو ماه بعد كشت داشت. همچنين پارامترهاي فلورسانس شامل فلورسانس كمينه، فلورسانس بيشينه، فلورسانس متتغيير و عملكرد كوانتومي فتوشيميايي در تيمار شوري ناشي از كلريد سديم كاهش معني داري را نشان دادند (P 0.01). ميانگين كارايي كوانتومي فتوشيميايي موثر فتوسيستم II از 0.84 در شرايط بدون تنش به حدود 0.76 در شرايط تنش كاهش يافت. ملاتونين باعث افزايش معني‌دار(P 0.01) در كارايي كوانتومي فتوشيميايي موثر فتوسيستم II و فلورسانس بيشينه و كمينه گياه گوجه‌فرنگي شد ولي كاربرد ساليسليك اسيد تاثيري روي دو پارامتر نداشت. بيشترين كارايي فتوشيميايي فتوسيستم II به ميزان 0.84 در شرايط بدون تنش و كاربرد 10 ميكرمولار ملاتونين مشاهده شد. نتيجه گيري: نتايج اين پژوهش نشان داد كه شوري سبب كاهش در رشد اوليه گياه گوجه‌فرنگي تحت شرايط گلخانه‌اي مي‌شود ساليسليك اسيد اثر معني داري روي ويژگي هاي رويشي و زايشي در مراحل اوليه رشد بوته هاي گوجه‌فرنگي نشان نداد ولي كاربرد ملاتونين مي تواند اثرات مخرب شوري را كاهش دهد و سبب افزايش تحمل گياه به شوري در مراحل اوليه رشدي گرديد.