گونه شناسي فضاهاي دانش بنيان

امروزه با توجه به ضرورت استفاده از راه‌حل‌هاي نوآورانه مؤثر، باز و مشاركتي و بهره‌برداري از قابليت‌هاي ICT براي ايجاد زندگي پايدار در شهرها، به تدريج انواع مختلفي از مفاهيم با عنوان فضاهاي دانش بنيان با اهداف و كاركردهاي گوناگون شكل گرفته است. درك ابعاد، ويژگي ها و تمايز اين مفاهيم، موجب كمك به سياست گذاران شهري در انتخاب راهبردها و سياست ها و سرمايه گذاري در اين حوزه ها از طريق جلوگيري از اغتشاش ذهني و بروز تناقض هاي دروني و التقاط هاي نامنسجم اين مفاهيم مي شود. تاكنون گونه بندي هاي مختلفي از فضاهاي دانش بنيان ارائه شده ولي بررسي تطبيقي يكپارچه اي براي تمامي مفاهيم فضاهاي دانش بنيان كه تصويري روشن و جامع و دركي عميق و منسجم از اين فضاها را ارائه نمايد، انجام نشده است. در اين راستا، پژوهش حاضر با رويكرد فراتركيب و در چارچوب مرور نظام مند كيفي و با هدفي توصيفي_اكتشافي، به بررسي تطبيقي مفاهيم فضاهاي دانش بنيان بر اساس شش مؤلفه گفتمان توسعه، نوع دانش مورد نياز براي توسعه، مكان مندي، كنشگران اصلي، الگوي مديريت و دوره تاريخي پرداخته است. همچنين گونه شناسي فضاهاي دانش بنيان، براي به دست دادن دركي بهتر، بر اساس دو مؤلفه مكان مندي و نوع دانش مورد نياز براي توسعه صورت گرفته است كه چهار گونه فضاي دانش 1 مبتني بر فناوري_غيرمكان مند، 2 مبتني بر فناوري_مكان مند، 3 مبتني بر دانش_غيرمكان مند و 4 مبتني بر دانش_مكان مند قابل شناسايي است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه اكنون مفاهيمي چون شهر هوشمند و شهر دانش (به دليل شمول معنايي) تا حدود زيادي جايگزين مفاهيمي مانند شهر ديجيتال و شهر مجازي شده اند. مفهوم شهر دانش نيز به عنوان چتري براي ساير مفاهيم همچون مكان دانش، شهر يادگيري و شهر هوشمند تلقي شده است. فضاهاي دانش بنيان با گذشت زمان با تغييرات پارادايمي مواجه بوده است. گذار از مفهوم فناورانه دانش به مفهوم وسيع تر دانش، مشاركت فعالانه شهروندان در ايجاد، توسعه و مديريت فضاهاي دانش بنيان، حكمروايي شبكه اي مبتني بر تعامل طيف وسيعي از كنشگران، تأكيد بر سرمايه هاي فكري غيرملموس و ظرفيت سازي تعامل شهروندان براي يادگيري بلندمدت است.