بررسي فصلي گردوخاك‌ در شمال شرق ايران و شبيه‌‌سازي عددي رخدادهاي گردوخاك‌ فرين با مدل WRF-CHEM

هدف از اين پژوهش بررسي فعاليت هاي گردوخاك فصلي و شبيه‌‌سازي عددي پديده هاي گردوخاك فرين در شمال شرق ايران است. براي اين منظور داده هاي گردوخاك پايگاه MERRA2 و داده هاي عمق نوري هواويز الگوريتم تركيبي DB و DT سنجنده MODIS طي دوره آماري 2018-2004 مورد بررسي قرار گرفتند. براي شبيه سازي عددي نمونه هاي منتخب گردوخاك نيز از مدل WRF-CHEM استفاده شد. نتايج نشان داد كه بيشينه فعاليت گردوخاك طي دوره 15 ساله به‌ترتيب در فصول بهار و تابستان به‌وقوع مي پيوندد. بررسي فصلي مقادير AOD و غلظت گردوخاك نشان داد كه بيابان هاي آرال قوم، قزل‌قوم، قره‌قوم و قره بغاز به‌عنوان چشمه هاي اصلي گردوخاك فرامرزي و سرخس به‌عنوان چشمه داخلي در شمال شرق هستند. همچنين چهار طرحواره گردوخاك مدل WRF-Chem آزمايش شد. نتايج نشان از كارايي بالاي طرحواره GOCART در مدل‌سازي گردوخاك در شمال‌شرق ايران دارد. يافته‌‌هاي تحقيق نشان داد كه مدل قابليت آشكارسازي تيپ هاي مختلف گردوخاك با منشأ و ساختارهاي مختلف درهر دو دوره سرد و گرم سال را دارد. نتايج نشان داد كه سه رخداد از رخدادهاي موردمطالعه در نتيجه گذر يك موج راسبي برون‌حاره و عميق‌شدن ناوه موج بر روي محدوده تركمنستان به‌وقوع پيوسته اند. در مقابل، رخداد مربوط به فصل تابستان، نتيجه استقرار يك الگوي گردش تابستانه است كه با استقرار همزمان يك گردش واچرخندي در محدوده جنوبي تركمنستان و بخش هاي شمالشمال شرقي ايران و گردش چرخندي در محدوده دشت سيستان و بخش هاي جنوب شرقي كشور به‌وقوع پيوسته است.