مدل‌سازي آماري ميانگين سالا‌نه دما در ايستگاه مهرآباد تهران

با توجه به اهميت پديده تغييرات آب‌وهوايي و گرمايش جهاني، آگاهي از رفتار گذشته، حال و آينده عناصر آب‌وهوايي از اهميت شايان توجهي برخوردار است. در همين راستا، در پژوهش حاضر تلاش مي‌شود داده‌هاي ميانگين سالانه دما در ايستگاه مهرآباد تهران از سال 1330 تا 1394 بررسي شود. بدين‌منظور و براي شناساي تغييرات زماني ميانگين دماي سالانه، مدل‌سازي آماري–خانواده مدل‌هاي آريما (ARIMA) به‌كار گرفته شد. براي نيل به اين هدف، معني‌داري آماري مراتب و اجزاي مختلف مدل، براي پيش‌بيني وارسي شد. در نهايت دو مدل ARIMA(0,1,1)con و ARIMA(2,1,0)con به‌عنوان مدل‌هاي رقيب انتخاب شدند. معيارهاي نهايي نشان دادند كه مدل ARIMA(0,1,1)con به‌عنوان مناسب‌ترين مدل برازنده بر دماي سالانه ايستگاه مهرآباد تهران است. همچنين، آزمون‌هاي آماري خودهمبستگي، ضريب همبستگي پيرسون، همگني نرمال استاندارد، وانيومن، انحرافات تجمعي، نقاط عطف، علامت و پورت مانتئو براي وارسي رفتار باقي‌مانده‌هاي مدل پيش‌بين استفاده شد. علاوه‌بر اين، شيوه‌هاي ترسيمي براي نرمال‌بودن باقي‌مانده‌ها، استقلال، ثابت‌بودن واريانس بر روي باقي‌مانده‌هاي مدل ARIMA(0,1,1)con، در راستاي بالا بردن اطمينان آماري عدم‌قطعيت مدل پيش‌بين انجام شد. يافته‌هاي حاصل از مدل نشان مي‌دهد كه به‌طور ميانگين هر سال نسبت به سال قبل از خود حدود ميزان 0.038 درجه سلسيوس افزايش دما را تجربه مي‌كند. ميانگين دماي 16 ساله پيش‌بيني به‌طور ميانگين برابر 17.742 درجه سلسيوس خواهد بود. نتايج آزمون‌ها نيز نشان دادند باقي‌مانده‌هاي مدل ARIMA(0,1,1)con رفتار تصادفي دارند، كه نشان مي‌دهد مدل حاصل، برازنده پيش‌بيني براي سري زماني ميانگين سالانه دما در ايستگاه مهرآباد تهران است.