ساز وكارهاي نقش آفريني سازمان هاي مردم نهاد در مديريت بحران (مطالعه موردي: جمعيت هلال احمر ايران)

زمينه و هدف: مديريت بحران جهت پيشگيري از بروز وضعيت‌هاي بحراني و به حداقل رساندن آثار مخرب ناشي از بحران‌ها، فرآيندي تخصصي و چندبعدي است كه موفقيت آن مستلزم دانش و توان مديريتي مقتضي مي‌باشد. در ميان نهادهاي متولي مديريت بحران، سازمان‌هاي مردم ‌نهاد به‌عنوان مؤسساتي كارآمد و مكمل بخش دولتي، از جايگاه ويژه‌اي برخوردار هستند. سازمان‌هاي مزبور به دليل برخورداري از ظرفيت‌هايي نظير امكان ايجاد پيوندهاي عميق محلي، آگاه سازي عمومي، انعطاف پذيري و پاسخگويي سريع، نقش مكمل در مديريت بحران ايفا كرده و مشاركت آن‌ها در اين فرآيند، عمدتاً منجر به بهبود اوضاع مي گردد. نظر به اين اهميت، پژوهش حاضر بر آن است تا با مطالعه موردي جمعيت هلال احمر ايران به‌عنوان برجسته‌ترين سازمان مردم نهاد متولي مديريت بحران، به ارزيابي نقش ساير سازمان هاي مردم ‌نهاد در مديريت بحران بپردازد. روش: اين تحقيق از نظر هدف، كاربردي است كه با رويكرد آميخته (كيفي و كمّي) با طرح اكتشافي انجام شد. در بخش كيفي از روش تحليل مضمون و در بخش كمّي از روش توصيفي از نوع پيمايشي استفاده شد. جامعه آماري آن را در بخش كيفي، مديران جمعيت هلال احمر و مديران و خبرگان ساير سازمان هاي مردم نهاد به تعداد 20 نفر بوده كه ده نفر از آنان با روش نمونه گيري هدفمند از نوع گلوله برفي به‌عنوان نمونه آماري گزينش شده‌اند؛ به علاوه در بخش كمّي متخصصين جمعيت هلال احمر ايران و اعضاي و گروه هاي ساير سازمان مردم نهاد كه شمار آنها به تعداد 40392 نفر مي‌رسد به‌عنوان جامعه آماري در نظر گرفته شد كه بر اساس جدول كرجسي و مورگان تعداد 381 نفر از آنها با روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوري داده ها در بخش كيفي، از دو ابزار فيش و مصاحبه نيمه ساختاريافته استفاده شده و در بخش كمّي از پرسش نامه طراحي شده با طيف 5 گزينه اي ليكرت استفاده شد. روايي صوري، محتوايي و سازه ابزارها مورد تأييد قرار گرفت و پايايي تركيبي و آلفاي كرونباخ آن ها نيز بالاي 0.7 محاسبه شد كه مورد تأييد بود. جهت تجزيه و تحليل داده ها از آزمون هاي تحليل عاملي اكتشافي و تأييدي استفاده شد. يافته ها: نقش ساير سازمان هاي مردم نهاد در مديريت بحران در جمعيت هلال احمر ايران عبارتند از: آموزش هاي همگاني، تخصيص منابع، سرمايه اجتماعي، توسعه منابع انساني و بازسازي و بازتواني كه آموزش هاي همگاني با بارعاملي 0.920 داراي تأثير بيش تر و سرمايه اجتماعي با بارعاملي 0.646 داراي كم ترين تأثير است. نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه سازمان هاي مردم نهاد در مديريت بحران نقش سازنده‌اي دارند و هريك از ساير سمن‌هاي فعال در كشور مي‌توانند با توجه به وظايف و ماهيت وجودي كاركردي خود، در زمان بحران به‌عنوان بازوان اجرايي هلال احمر عمل كنند و تحت مديريت هلال احمر مبادرت به اقدام نمايند.