بررسي بحران‌هاي ارزي در اقتصاد ايران با استفاده از الگوي هشدار زودهنگام

بحران‌هاي ارزي در اقتصاد ايران همانند بسياري از اقتصادهاي در حال توسعه اگرچه بر حسب شدت اندازه و دوره پايداري متفاوت بوده اما نقش متغيرهاي داخلي و بين‌المللي بر بحران‌هاي ارزي از طريق ناپايداري ترازپرداخت‌ها و اختلالات بازار ارز تقريبا مشابه مي‌باشد. در همين راستا، به منظور پيش‌بيني بحران ارزي در اقتصاد ايران با استفاده از روش رگرسيون لاسو نقش متغيرهاي بخش‌هاي حقيقي، پولي و خارجي بر بحران‌هاي ارزي به ترتيب دو فصل قبل از شروع بحران، يك فصل و همچنين فصل هم‌زمان با بروز بحران مورد تخمين قرار گرفته‌اند. بر اساس نتايج حاصل، مولفه‌هاي مشتركي بحران‌هاي ارزي را در اقتصاد ايران توضيح مي‌دهند، به‌طوري كه در مرحله نخست دو متغير كسري پس‌انداز ناخالص داخلي و كسري جريان نقدي بانك‌ها زمينه رشد پايه پولي، مازاد تقاضاي كل، سطح عمومي قيمت‌ها، تراز مبادلات مالي-سرمايه‌اي و كاهش ذخاير قابل تصرف بين‌المللي اقتصاد را فراهم ساخته است. فرآيند انتقالي مذكور موجب افزايش انحرافات نرخ ارز از مقادير بنيادي ناشي از برابري قدرت خريد و نرخ بهره پوشش داده نشده نيز شده است. نتايج تخمين الگوي هشدار زود هنگام براي پيش‌بيني چهار بحران ارزي براي سه فصل مختلف منتهي به بروز بحران‌هاي ارزي دلالت بر قابليت پيش‌بيني خوب براي چهار تكانه ارزي فصل سوم سال ۱۳۷۲، فصل سوم سال ۱۳۷۷، فصل چهارم سال ۱۳۷۹ (سال اجراي يكسان سازي نرخ ارز) و فصل دوم سال ۱۳۹۰ داشته كه متاثر از مولفه‌هاي خارجي (تحريم‌ها و تكانه‌هاي قيمت نفت) و عدم تعادل‌هاي داخلي اقتصاد بوده كه موجب تشديد ناپايداري ادواري ترازپرداخت‌ها و بازار ارز طي سه دهه گذشته شده است