كوويد-19 و تعهدات بين‌المللي دولت‌ها در قبال كنترل بيماري‌هاي عالمگير

در تاريخ پرفرازونشيب سلامت عمومي در جهان، ظهور و باز ظهور بيماري‌هاي عالمگير به‌عنوان يكي از واقعيات حيات اجتماعي به اقتضاي زمينه و زمانۀ خود، بارها تمدن‌هاي بشري را آزار داده است. شيوع پرشتاب اين بيماري‌ها در گسترۀ جهاني بدون احترام به منزلت مرزهاي ملي، ثمرۀ طبيعي و نتيجۀ منطقي هزاران نوع همبستگي و وابستگي متقابل ميان دولت‌ها و ملت‌هاست. گسترش كوويد-19 در ابتداي دهۀ سوم قرن بيست و يكم و واكنش‌هاي متفاوت دولت‌ها در مواجهه با انتشار اين بيماري در قلمرو سرزميني آنها، حكايت‌گر تشتتي حيرت‌انگيز براي مقابله با اين ويروس سر به طغيان برداشته است. امروزه ترديدي وجود ندارد كه هرگونه اقدام مؤثر براي كنترل و نابودي بيماري‌هاي عالمگيري همچون كوويد-19، با همكاري و هماهنگي بين اعضاي جامعۀ بين‌المللي، ربط و اتصالي وثيق دارد. نظام حقوق بين‌الملل، نقش برجسته‌اي در تلاش‌هاي بين‌المللي براي كنترل بيماري‌هاي مسري و عالمگير ايفا نموده است. اگرچه جنبه‌هاي متعدد و پيچيدۀ رابطه بين نظام حقوق بين‌الملل و بيماري‌هاي عالمگير، طيفي از رژيم‌هاي حقوقي مختلف را درگير خود نموده است، با اندكي تأمل مي‌توان تقارب و تلاقي بين الزامات آنها را احراز نمود. مقالۀ حاضر درصدد تدارك پاسخ به اين پرسش است كه نظام حقوق بين‌الملل در ارتباط با كنترل بيماري‌هاي عالمگير به‌ويژه كوويد19-، متضمن كدام تعهدات بين‌المللي است؟ يافته‌هاي تحقيق حاضر نشان مي‌دهد كه مقررات بهداشتي بين‌المللي 2005 در كنار برخي قواعد موافقت‌نامه اِعمال اقدامات بهداشتي و بهداشت گياهي 1994، هستۀ اصلي تعهدات بين‌المللي دولت‌ها در قبال كنترل بيماري‌هاي عالمگير ازجمله كوويد-19را تشكيل مي‌دهد، اگرچه نقايص و كاستي‌هايي نيزدر اين تعهدات وجود دارد.