نقش خانه در گسترش روابط اجتماعي اسلامي در الگوهاي معاصر معماري براساس سه‌گانهٔ سورهٔ مباركه نور

خانه و خانواده از همديگر تأثير مي‌پذيرند؛ به بياني ديگر امر بين دو راه دائر است؛ اول، مفروض‌گرفتن خانه و تأثيرپذيرفتن خانواده از آن؛ دوم، تعريف خانوادهٔ مطلوب و طراحي خانه مبتني بر آن. نظر به خاستگاه غربي الگوهاي رايج مسكن در ايران و تعارض آن با شكل خانوادهٔ مطلوب اسلامي، ورود به راه دوم ضروري مي‌نمايد. در اين نوشتار، نخست رويكردهاي غربي معماري معاصر كه بر خانواده تأثيرگذارند، در دو سر طيفِ فردگرا و جمع‌گرا ترسيم مي‌شود و سپس ويژگي‌هاي نگاه اسلامي در ميان اين ‌طيف تعيين مي‌گردد. به ‌اين منظور، با مراجعه به سوره مباركه «نور» و بررسي آيات مربوط به خانواده، مبتني بر روش تحقيق موضوعي در قران كريم، مدلي جهت تحليل و تبيين روابط مطلوب در مسكن معرفي مي‌شود؛ بر اين اساس رابطهٔ افراد خانواده با يكديگر و با ديگران در سه‌نوع تبيين مي‌شود: 1. بهره‌مندي 2. با هم‌بودن 3. رابطهٔ مستقيم. نقل‌هاي مربوط به مسكن در منابع اسلامي در ادامه اين سه‌گانه ارائه مي‌شود و مبتني بر آن، حد مطلوب روابط در هر يك از سه‌نوع رابطه، ترسيم مي‌گردد؛ بر اساس اين سه‌گانه، الگوهاي مطلوب مسكن مبتني بر روابط اجتماعي اسلامي شناسايي مي‌شود و امكان قياس مسكن مطلوب اسلامي، با ديگر الگوهاي مسكن فراهم مي‌آيد.