اثر كود كامل NPK، بوتاميسول و اسيد هيوميك بر صفات مورفوفيزيولوژيك و اسانس سه گونه از جنس آويشن (Thymus spp.) تحت تنش خشكي

با توجه به نقش ارزنده گياه آويشن در صنايع داروسازي و غذايي كشور، در اين تحقيق اثرگذاري كودهاي كامل NPK، بوتاميسول و اسيد هيوميك بر خصوصيات مورفوفيزيولوژيكي و اسانس سه گونه آويشن كوهي (Thymus kotschyanus Boiss)، آويشن باغي (T. vulgaris L.) و آويشن دنايي (T. daenensis Celark) تحت شرايط تنش خشكي مطالعه گرديد. اين تحقيق در سه آزمايش جداگانه به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال‌ زراعي 1399-1400 در دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهركرد انجام شد. محلول‌پاشي دو بار با فاصله زماني سه هفته بعد از مرحله 10 برگي شدن گياه انجام شد. 24 تيمار آزمايشي شامل عدم استفاده (A1) و استفاده (A2) از NPK، عدم استفاده (B1) و استفاده (B2) از اسيد هيوميك، عدم استفاده (C1) و استفاده (C2) از بوتاميسول در شرايط تنش خشكي در سه سطح ظرفيت مزرعه (D1)، 50% (D2) و 75% تخليه رطوبتي (D3) بودند. بالاترين مقادير ارتفاع بوته (1.1±44.5 سانتي‌متر)، تعداد شاخه ‌اصلي (1.5±26.4)، وزن‌ بوته ‌خشك (0.99±40.5 گرم در مترمربع)، كلروفيل‌ كل (0.1±1.55 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر) و lpj,d اسانس (0.1±1.88%) توسط تيمار A2B2C2D1 در آويشن كوهي بدست آمد. تيمار A2B2C2D3 (استفاده از هر سه نوع كود با وجود تنش خشكي شديد) بيشترين محتوي پرولين (0.2±13.9 ميكروگرم در گرم وزن تر) و كمترين ميزان اسانس (0.1±0.79%) را در آويشن دنايي توليد كرد. تركيب‌هاي غالب اسانس در گونه‌ T. kotschyanus تيمول و كارواكرول، در گونه T. vulgaris، تيمول، گاما-ترپينن، پارا-سيمن و لينالول و در گونه T. daenensis، تيمول، كارواكرول، پارا-سيمن، بتا-كاريوفيلن، آلفا-پينن و ميرسن بودند. بهره‌مندي بيشتر از مواد مغذي و تنش در حداقل ممكن به‌همراه آب و هواي معتدل منطقه مورد تحقيق، منجر به معرفي آويشن كوهي به‌عنوان گونه شاخص در اين زمينه شد.