بررسي اثرهاي كشندگي فرمولاسيون اسانس و عصاره برخي گياهان دارويي روي سنك عناب (Monosteira alticarinata Ghauri)

استان خراسان جنوبي بزرگ‌ترين توليدكننده عناب (Ziziphus jujuba Mill.) در ايران است و زندگي بخش قابل توجهي از مردم آن منطقه به توليد اين محصول وابسته است. شيوع آفت سنك عناب (Monosteira alticarinata Ghauri) در سال‌هاي اخير علاوه‌بر كاهش توليد محصول، به‌دليل استفاده وسيع از سموم شيميايي براي كنترل اين حشره در زمان برداشت محصول، سلامت مصرف‌كنندگان عناب را تهديد مي‌كند. ازاين‌رو، در اين پژوهش امكان كنترل اين آفت با فرمولاسيون عصاره و اسانس برخي گياهان دارويي براي اولين بار بررسي شد. در مرحله آزمايشگاهي، تركيب‌هاي مورد بررسي شامل عصاره Capsicum annuum L. (30%) + روغن Allium sativum L. (10%)، اسانس Mentha piperita L. (10%) + اسانس Pelargonium graveolens L’Hér. (10%)، اسانس Syzygium aromaticum L. (30%)، روغن Azadirachta indica A. Juss. (5%) + اسانس Thymus vulgaris L. (5%) و روغن A. indica (5%) + اسانس Th. vulgaris (5%) + صابون پتاسيم (50%) بودند كه همراه با دلتامترين (0.1%) به‌عنوان شاهد مثبت و آب به‌عنوان شاهد منفي در آزمون زيست‌سنجي بررسي شدند. نتايج حاصل از آزمون زيست‌سنجي نشان‌دهنده كارايي بالاي پنجمين فرمولاسيون بود كه بعد از گذشت چهار ساعت با غلظت 2% سبب نابودي 100% آفت شد و همراه با دلتامترين با 92.5% تلفات حشره در يك گروه آماري قرار گرفت. نتايج نرم‌افزار Polo plus نشان‌دهنده مرگ 50% حشرات (LC50) در غلظت 0.91% از فرمولاسيون پنجم بود. نتايج تحليل داده‌هاي ميداني با نرم‌افزار SAS نشان‌دهنده كنترل نسبي فرمولاسيون مورد استفاده در بررسي‌هاي ميداني بود؛ به‌نحوي كه بعد از گذشت 24، 48 و 72 ساعت درصد كنترل حشره در غلظت 2% از اين فرمولاسيون به‌ترتيب 27.43، 43.99 و 56.24 بوده است. اين نتايج نشان مي‌دهد كه فرمولاسيون گياهي حاوي روغن چريش، اسانس آويشن و صابون پتاسيم در غلظت 2% از قابليت مناسبي براي كنترل سنك عناب برخوردار است و مي‌تواند پس از ثبت به‌عنوان جايگزين سموم رايج در كنترل سنك عناب مورد استفاده قرار گيرد.