مطالعه بازده و تركيبات تشكيل ‌دهنده اسانس در اندام‌هاي مختلف گل اروانه اوراماني (Hymenocrater longiflorus Benth.) رويش‌ يافته در رويشگاه طبيعي استان كردستان

گل اروانه اوراماني (Hymenocrater longiflorus Benth.) متعلق به تيره نعناعيان (Lamiaceae)، از گياهان دارويي و معطر بومي ايران است. اين گياه داراي خواص ضد ميكروبي، ضد قارچي و ضد اكسايشي بوده و در طب سنتي در درمان بيماري هاي پوستي استفاده مي گردد. در اين پژوهش، شاخساره گياه مذكور از رويشگاه طبيعي آن جمع آوري و سپس اسانس اندام هاي مختلف آن (برگ، گل و ساقه) با روش تقطير با آب به كمك دستگاه كلونجر استخراج گرديد. آناليز اسانس ها به كمك دستگاه هاي كروماتوگرافي گازي متصل به اسپكتروفتومتر جرمي (GC/MS) و كروماتوگرافي گازي مجهز به آشكارساز يونيزاسيون شعله اي (GC/FID) انجام گرفت. نتايج نشان داد كه ميزان اسانس برگ (0.4%) به مراتب بيش تر از گل (0.2%) و ساقه (0.2%) بود. در هر سه اندام، سزكوئي ترپن ها بخش عمده اسانس را تشكيل مي دادند. بيش ترين ميزان مونوترپن هاي هيدروكربنه (20.11%)، مونوترپن هاي اكسيژنه (17.36%)، سزكوئي ترپن هاي هيدروكربنه (50.69%) و سزكوئي ترپن هاي اكسيژنه (27.89 %) به ترتيب در اسانس اندام هاي ساقه، برگ، گل و ساقه مشاهده گرديد. تركيبات غالب اسانس برگ به ترتيب بتاالمول، بي سيكلوسزكوئي فلاندرن، آلفاپينن و 1و8-سينئول بودند. بي سيكلوسزكوئي فلاندرن، بتاالمول، بتاكالارن و لينالول بخش عمده اسانس گل را تشكيل مي دادند و بتاالمول، بي سيكلوسزكوئي فلاندرن، آلفاپينن و سابينن بيش ترين ميزان را در اسانس ساقه داشتند. تنوع مشاهده شده در ميزان و تركيبات تشكيل دهنده اسانس اندام هاي مختلف گل اروانه اوراماني مي تواند ما را در شناسايي و بهره برداري از ژنوتيپ هاي مطلوب در راستاي اهلي سازي، كشت و كار و اصلاح اين گياه ياري نمايد.